Technika mowy z elementami fonetyki

Cele kształcenia :

1. Zapoznanie z podstawowym zasobem wiedzy z zakresu anatomii i fizjologii aparatu mowy oraz zasad operowania głosem w wyrazistej mowie.

2. Zapoznanie z elementarnymi zasadami fonetycznymi oraz z zagadnieniami wyrazistej mowy.

3. Wykształcenie umiejętności warsztatowych z zakresu zagadnień wyrazistej mowy :

- świadomego i umiejętnego posługiwania się głosem, polegającym na koordynacji oddechu, fonacji, emisji, rezonansu, artykulacji oraz na poprawności, sprawności, wymawianiowej i wyrazistości mowy.

- wrażliwości słuchowej na wypowiadane słowo : samokontroli słuchowej oraz umiejętności korekty własnych błędów.

- umiejętności stosowania zasad poprawnej i wyrazistej mowy.

- umiejętności posługiwania się środkami ekspresji z zakresu wyrazistej mowy oraz kreatywnego dostosowania ich do różnorodnych przedsięwzięć artystycznych.

4. Wspieranie studenta w nabywaniu i w rozwijaniu umiejętności warsztatowych oraz inspirowanie go do nieustającego samokształcenia.

Zagadnienia teoretyczne omawiane podczas zajęć ( I, II semestr) :

1. Anatomia i fizjologia aparatu mowy.

2. Zasady posługiwania się głosem w wyrazistej mowie.

3. Elementarne wiadomości z fonetyki. Charakterystyka głosek.

4. Zagadnienia związane z wymową głosek w toku mowy.

5. Transkrypcja fonetyczna.

6. Normy wymawianiowe.

7. Zagadnienia scenicznej mowy.

Ćwiczenia warsztatowe z zakresu zagadnień wyrazistej mowy ( I,II semestr) :

1. Ćwiczenia relaksacyjne i aktywizujące fizycznie. Ćwiczenia aparatu oddechowego. Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych. Ćwiczenia emisyjne, rezonansu.

2. Ćwiczenia wymowy (artykulacji, brzmienia) samogłosek ustnych, samogłosek nosowych oraz spółgłosek zwartych, szczelinowych, zwartoszczelinowych i półotwartych :

- w izolacji oraz w grupach głosek (w sylabach, logatomach, wyrazach, zdaniach i tekstach dykcyjnych ).

- w różnorodnych kontekstach fonetycznych.

3. Ćwiczenia korygujące niewyrazistości wymowy, dopasowane do indywidualnych potrzeb studenta.

4. Ćwiczenia z tekstem (wyrazy, zdania, teksty dykcyjne, teksty literackie) :

- usprawniające wymowę (artykulację, brzmienie) oraz przyswajające zasady poprawnej i wyrazistej mowy.

- kształtujące świadome posługiwanie się elementarnymi środkami ekspresji z zakresu wyrazistej mowy, w obrębie podstawowych czynników prozodycznych: akcentu, intonacji, rytmu mowy.

Istnieje możliwość zdalnego przeprowadzania zajęć. Decyzję o prowadzeniu zajęć w formie online podejmują władze uczelni.

1. „Wielki Słownik Poprawnej Polszczyzny”, pod red. A. Markowskiego, PWN, Warszawa 2022.

2. M. Walczak – Deleżyńska „Aby język giętki… Wybór ćwiczeń artykulacyjnych od J. Tennera do B. Toczyskiej.” Wrocław 2004.

3. D. Michałowska „O polskiej wymowie scenicznej”, PWST, Kraków 2006.

4. B. Toczyska „Elementarne ćwiczenia dykcji”, Gdańsk 2010.

Literatura uzupełniająca :

1. K. Stanisławski „Praca aktora nad sobą” cz. II, PWST Kraków 2010.

2. M.A. Czechow „O technice aktora”, Kraków 1995.

3. B. Wieczorkiewicz „Sztuka mówienia”, Warszawa 1980.

4. K. Linklater „Uwolnij swój głos”, PWST Kraków 2012.

5. B. Toczyska „Głośno i wyraźnie”, Gdańsk 2007.

6. B. Toczyska „Sarabanda w chaszczach”, Gdańsk 2006.

7. B. Tarasiewicz „Mówię i śpiewam świadomie”, Kraków 2006.

8. J. D. Bednarek „Ćwiczenia wyrazistości mowy” Wrocław 2005.

9. M. Lombardo „Przewodnik po starannej polszczyźnie z ćwiczeniami”, Warszawa 1988.

10. M. Kotlarczyk „Sztuka żywego słowa”, Lublin 2010.

W zakresie wiedzy student:

1. Zna budowę i funkcjonowanie aparatu mowy oraz zasady umiejętnego posługiwania się głosem w wyrazistej mowie ( R_W11 )

2. Zna zasady wymowy (artykulacji, brzmienia), normy wymawianiowe oraz środki ekspresji artystycznego przekazu z zakresu wyrazistej mowy ( R_W09 )

W zakresie umiejętności student:

1. Kreatywnie posługuje się umiejętnościami warsztatowymi z zakresu świadomego operowania głosem, norm wymawianiowych oraz środków ekspresji wyrazistej mowy w różnorodnych przedsięwzięciach artystycznych. ( R_U01 )

2. Opanował ćwiczenia umiejętności warsztatowych, które umożliwiają ciągły rozwój zawodowy poprzez samodzielna pracę. ( R_U10 )

W zakresie kompetencji społecznych student:

1. Dokonuje samooceny oraz dąży do korekty własnych błędów w zakresie wyrazistej mowy. ( R_K02 )

I Semestr : Zaliczenie

II Semestr : Zaliczenie

Weryfikacja znajomości zagadnień teoretycznych w formie zaliczenia ustnego lub pisemnego.

Weryfikacja umiejętności przedmiotowych na zaliczenie kolejnych semestrów :

- pracy w trakcie ćwiczeń warsztatowych przeprowadzanych na zajęciach oraz wypracowanych w domu.

-pracy z zakresu wyrazistej mowy w formach prezentacji scenicznej.