Klasyka dramatu 2

CELE PRZEDMIOTU:

Zapoznanie studentów z najważniejszymi zjawiskami z zakresu klasyki dramatu i teatru – teatr francuski, włoski, hiszpański i angielski (XIX i XX wiek) oraz amerykański. Wypracowanie umiejętności odnoszenia działalności teatralnej do szerszego kontekstu kulturowego poszczególnych epok. Doskonalenie umiejętności interpretacji tekstów dramatycznych. Doskonalenie umiejętności dostrzegania historycznych związków między literaturą a teatrem.

TREŚĆ ZAJĘĆ:

Zajęcia obejmują najważniejsze zjawiska z zakresu teatru i dramatu, przede wszystkim z kręgu kultury romańskiej (Francja, Hiszpania, Włochy – począwszy od renesansu aż do czasów najnowszych) oraz angielskiej XIX i XX wieku i amerykańskiej. W trakcie zajęć będą analizowane klasyczne teksty dramatyczne, które weszły do kanonu teatru europejskiego i światowego. Wszystkie omawiane teksty będą odnoszone do szerokiego tła kulturowego (historia/polityka, filozofia, nauka, sztuki plastyczne, muzyka, film). Podczas zajęć wykorzystywane będą różne metodologie interpretacyjne. W czasie zajęć zwracać się będzie uwagę na ciągłość pewnych koncepcji i idei oraz na przemiany, które zaowocowały narodzinami współczesnego teatru. Zakres poszczególnych tematów:

1. Zajęcia wstępne.

2. Crónicas dramáticas de España: Owcze źródło Lope de Vegi.

3. Metafizyczny teatr Pedro Calderóna de la Barki: Życie jest snem.

4. Kształtowanie się doktryny klasycystycznej we Francji: Cyd Pierre’a Corneille’a.

5. Apogeum francuskiego klasycyzmu: Fedra Jean-Baptiste Racine’a.

6. Francuski Hamlet, czyli Molier na serio: Mizantrop.

7. W dialogu z commedią dell’arte: Carlo Goldoni i Sługa dwóch panów.

8. Teatr rokokowej Francji: Pierre de Marivaux, Igraszki trafu i miłości.

9. Nowa komedia obyczajowa: Pierre Beaumarchais i Wesele Figara.

10. Romantyczna rewolucja we Francji: Victor Hugo, Hernani.

11. Alfred de Musset i tragikomedia romantyczna: Nie igra się z miłością.

12. Walka o nowy teatr: w stronę naturalizmu (Teresa Raquin Zoli w paryskim Théâtre de la Renaissance).

13. Dramat symboliczno-nastrojowy: Wnętrze Maurice’a Maeterlincka.

14. Szaleństwa i absurdy Alfreda Jarry: Ubu król.

15. Przygody angielskiego dandysa: Bądźmy poważni na serio Oskara Wilde’a.

16. Mity przebrane: Pigmalion George’a Bernarda Shawa.

17. Dramat poetycki Thomasa Stearnsa Eliota: Mord w katedrze.

18. Kryzys teatru? Luigi Pirandello i Sześć postaci w poszukiwaniu autora.

19. Portret rodziny we wnętrzu: Zmierzch długiego dnia Eugene'a O'Neilla.

20. Ameryka po wojnie: Tennessee Williams i Tramwaj zwany pożądaniem.

21. W głowie, czyli w świecie: Arthur Miller i Śmierć komiwojażera.

22. W kręgu egzystencjalizmu: Jean-Paul Sartre i Przy drzwiach zamkniętych.

23. W kręgu egzystencjalizmu: Albert Camus i Kaligula.

24. Buntownik w teatrze. Pokojówki Jeana Geneta.

25. Teatr absurdu: Eugène Ionesco i Łysa śpiewaczka.

26. Teatr absurdu: Czekając na Godota Samuela Becketta.

27. Teatr absurdu raz jeszcze: Harold Pinter i Dozorca.

28. O (nie)możliwości pamięci: Marguerite Duras, Savannah Bay.

29. Genet i jego cień: Bernard-Marie Koltes, Roberto Zucco.

30. Monolog w ciemności: Sarah Kane, 4.48 Psychosis.

Lista lektur:

1. Podstawowe

Lope de Vega, Owcze źródło (wydanie dowolne).

Pedro Calderón de la Barca, Życie jest snem, przeł. J. M. Rymkiewicz (wydanie dowolne).

Pierre Corneille, Cyd (wydanie dowolne); Trzy rozprawy z 1660 r. [w:] O dramacie. Od Arystotelesa do Goethego, pod red. E. Udalskiej, Warszawa 1989.

Jean-Baptiste Racine, Fedra (wydanie dowolne)

Molier, Mizantrop (wydanie dowolne).

Carlo Goldoni, Sługa dwóch panów (wydanie dowolne).

Pierre de Marivaux, Igraszki trafu i miłości. Komedia w 3 aktach (wydanie dowolne)

Pierre Beaumarchais, Wesele Figara (wydanie dowolne).

Wiktor Hugo, przedmowa do Cromwella; Hernani (wydania dowolne).

Alfred de Musset, Nie igra się z miłością (wydanie dowolne).

Emil Zola, Teresa Raquin (wydanie dowolne).

Maurice Maeterlinck, Wnętrze (wydanie dowolne).

Alfred Jarry, Ubu król czyli Polacy (wydanie dowolne).

Oscar Wilde, Bądźmy poważni na serio (wydanie dowolne).

George Bernard Shaw, Pigmalion (wydanie dowolne).

Thomas Stearns Eliot, Mord w katedrze (wydanie dowolne).

Luigi Pirandello, Sześć postaci w poszukiwaniu autora (wydanie dowolne).

Eugene O’Neill, Zmierzch długiego dnia (wydanie dowolne)

Tennessee Williams, Tramwaj zwany pożądaniem (wydanie dowolne)

Arthur Miller, Śmierć komiwojażera (wydanie dowolne)

Jean-Paul Sartre, Przy drzwiach zamkniętych (wydanie dowolne).

Albert Camus, Kaligula (wydanie dowolne).

Jean Genet, Pokojówki (wydanie dowolne).

Eugène Ionesco, Łysa śpiewaczka (wydanie dowolne).

Samuel Beckett, Czekając na Godota (wydanie dowolne).

Harold Pinter, Dozorca (wydanie dowolne)

Marguerite Duras, Savannah Bay, przeł. J. Sell [w:] Językowe światy. Antologia sztuk francuskich, red. M. Sugiera, A. Wierzchowska-Woźniak, Księgarnia Akademicka, t. 1, Kraków 2004.

Bernard-Marie Koltes, Roberto Zucco, przeł. P. Szymanowski, "Dialog" 1991, nr 11.

Sarah Kane, 4.48 Psychosis, przeł. K. Rozhin, tekst dostępny w zbiorach biblioteki Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza, sygn. A. 1947, A. 1946, A. 1957, A. 1956.

2. Uzupełniające

A. Opracowania

P. Ackroyd, T. S. Eliot, przeł. K. Mazurek, Kraków 1996.

J. Adamski, Dramat i scena francuska wieku oświecenia, Warszawa 1953.

U. Aszyk, Lope de Vega i teatr hiszpański Złotego Wieku [w:] Lope de Vega, Nowa sztuka pisania komedii w dzisiejszych czasach, Gdańsk 2008.

B. Baczyńska, Dramaturg w wielkim teatrze historii. Pedro Calderón de la Barca, Wrocław 2005.

B. Bałutowa, Dramat Bernarda Shaw, Wrocław 1957.

H. Béhar, Dada i surrealizm w teatrze, przeł. P. Szymanowski, Warszawa 1975.

F. Bluche, Życie codzienne we Francji Ludwika XIV, przeł. W. Bieńkowska, Warszawa 1990.

J. Błoński, M. Kędzierski, Samuel Beckett, Warszawa 1982.

R. Brandwajn, Corneille i jego Cyd. Szkice literackie i materiały, Warszawa 1968.

M. Budzowska, Fedra, czyli o etyce uczuć u Eurypidesa, Seneki i Racine’a, Warszawa 2013.

M. Carrouges, Machiny kawalerskie Alfreda Jarry, przeł. J. Gondowicz, “Literatura na świecie” 1997, nr 8-9.

A. Ceynowa, Dramat amerykański po II wojnie światowej [w:] Historia literatury amerykańskiej XX wieku, pod red. A. Solskiej, t. 2, Kraków 2003.

J. Chapelain, Poglądy Akademii na temat Cyda [w:] O dramacie. Od Arystotelesa do Goethego, pod red. E. Udalskiej, Warszawa 1989.

P. Chaunu, Cywilizacja wieku oświecenia, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1993.

J. Dygul, Metateatralność w dramaturgii Carla Goldoniego, Warszawa 2012.

J. Dygul, Wstęp [w:] C. Goldoni, Teatr komediowy, Gdańsk 2011.

M. Esslin, Pinter the Playwright, London 2007.

M. Esslin, The Theatre of the Absurd, New York 1961.

M. Esslin, Znaczenie absurdu, Wrocław1976.

A. Gasté, La Querelle du Cid, Rouen 1894.

M. Głowiński, Mity przebrane, Kraków 1990.

L. Goldmann, Tragiczna wizja świata w teatrze Racine’a [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974.

Z. Greń, Mit i dramat T. S. Eliota, „Dialog” 1965, nr 4.

J. Heistein, Wstęp [w:] L. Pirandello, Wybór dramatów, Wrocław 1978.

M. Heydel, Obecność T. S. Eliota w literaturze polskiej, Wrocław 2002.

T. Kowzan, Scena francuska w latach 1830-1900 [w:] Z. Markiewicz, T. Siwert, Melpomena polska na paryskim bruku. Teatralia polskie we Francji w XIX wieku, Warszawa 1973.

J. Kozłowska, T. S. Eliot w polskiej kulturze teatralnej, Warszawa 2014.

A. Libera, Błogosławieństwo Becketta i inne wyznania literackie, Warszawa 2004.

A. Libera, Godot i jego cień, Kraków 2009.

A. Libera, J. Pyda, Jesteście na Ziemi, na to rady nie ma! Dialogi o dramatach Samuela Becketta, Kraków 2015.

„Literatura na świecie” – zeszyt monograficzny poświęcony S. Beckettowi: 1975, nr 5 (49).

L. Łopatyńska, Dramat i scena francuska XVI i XVII wieku, Warszawa 1954.

Cz. Miłosz, Myśli o T. S. Eliocie [w:] tegoż, Prywatne obowiązki, Olsztyn 1990.

G. Mongrédien, Życie prywatne Moliera, przeł. I. Rogozińska, Warszawa 1977.

O dramacie: wybór źródeł do dziejów europejskich teorii dramatycznych, pod red. E. Udalskiej:

- t. 1: Od Arystotelesa do Goethego: poetyki, manifesty, komentarze, Warszawa 1989.

- t. 2: Od Hugo do Witkiewicza: poetyki, manifesty, komentarze, Warszawa 1993.

- t. 3: Od Sartre’a do Mrożka: poetyki, manifesty, komentarze, Warszawa 1997.

G. Poulet, Racine, poeta mrocznych jasności [w:] tegoż, Metamorfozy czasu, oprac. J. Błoński i M. Głowiński, Warszawa 1977.

H. Pearson, Oscar Wilde, Warszawa 1953.

Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. J. Deglera, t. 1-2, Wrocław 2003.

Przeciw konwencjom. Antologia tekstów o teatrze polskim i obcym od Antoine’a po czasy współczesne, 1887-1990, pod red. M. Fik, Warszawa 1995.

R. Przybylski, Brama bezczasu. „Mord w katedrze” T. S. Eliota [w:] tegoż, Wtajemniczenie w los. Szkice o dramatach, Warszawa 1985.

J.-J. Roubine, Introduction aux grandes théories du théâtre, Denver 1993.

G. Saunders, Kochaj mnie lub zabij. Sarah Kane i teatr skrajności, przeł. J. Burzyński, Warszawa 2010.

R. Shattuck, Alfred Jarry, „Literatura na świecie” 1997, nr 8-9.

M. Sugiera, Potomkowie króla Ubu, Kraków 2011.

P. Surer, Współczesny teatr francuski. Inscenizatorzy i dramatopisarze, przeł. K. Jeżewski, Warszawa 1973.

M. Surma-Gawłowska, Komedia dell’arte, Kraków 2016.

Teorie współczesnego teatru, pod red. K. Puzyny (seria wydawnicza)

Ph. van Tieghem, Główne doktryny literackie we Francji. Od Plejady do surrealizmu, przeł. M. Wodzyńska, E. Maszewska, Warszawa 1971.

D. Welland, Miller: A Study of His Plays, London 1979.

T. Żeleński-Boy, Molier, Warszawa 1957.

B. Syntezy

J. Adamski, Historia literatury francuskiej: zarys, Wrocław 1989.

B. Baczyńska, Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa 2014.

M. Berthold, Historia teatru, przeł. D. Żmij-Zielińska, Warszawa 1980.

K. Dybeł, B. Marczuk, J. Prokop, Historia literatury francuskiej, Warszawa 2005.

L. Eustachiewicz, Dramat europejski w latach 1887-1918, Warszawa 1993.

M. Gurgul, J. Miszalska, M. Surma-Gawłowska, Historia teatru i dramatu włoskiego od XIII do XXI wieku, Wrocław 2008.

J. Heistein, Historia literatury francuskiej: od początków do czasów najnowszych, Wrocław 1997.

Historia teatru, pod red. J. Russella Browna, przeł. H. Baltyn-Karpińska, Warszawa 2007.

G. Lanson, P. Tuffreau, Historia literatury francuskiej w zarysie, przeł. W. Bieńkowska, Warszawa 1971.

Le théâtre en France. Du Moyen Age à nos jours, pod red. J. de Jomaron, Paris 1992.

W. Lipoński, Dzieje kultury brytyjskiej, Warszawa 2006.

Literatura francuska, pod red. A. Adam, G. Lerminier, É. Morot-Sir, przeł. A. Żarska, J. Arnold-Ejsmond, t. 1-2, Warszawa 1974, 1980.

P. Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981.

A. Nicoll, Dzieje dramatu: od Ajschylosa do Anouilha, przeł. H. Krzeczkowski, W. Niepokólczycki, J. Nowacki, Warszawa 1983.

A. Nicoll, Dzieje teatru, przeł. A. Dębnicki, Warszawa 1977.

I. Przemecka, Dwieście lat dramatu amerykańskiego, Kraków 1996.

J. Ugniewska, H. Kralowa, Historia literatury włoskiej XX wieku, Warszawa 2001.

K. Żaboklicki, Historia literatury włoskiej, Warszawa 2008.

Wiedza

po zakończeniu kursu absolwent:

- zna utwory dramatyczne z różnych kręgów kulturowych - K_W04, P6S_WG

- rozumie związek teatru i dramatu z innymi sztukami - K_W10, P6S_WG

Umiejętności

po zakończeniu kursu absolwent:

- potrafi wykorzystywać dobrane do tekstu techniki interpretacyjne - K_U06, P6S_UW

- umie weryfikować zastosowane narzędzia interpretacyjne - K_U05, P6S_UW, P6S_UK

Kompetencje społeczne

po zakończeniu kursu absolwent:

- jest przygotowany do aktywnego współdziałania z grupą w rozwiązywaniu problemów interpretacyjnych - K_K04, P6S_KO, P6S_KR

- krytykuje niepełne lub nieprawdziwe rozwiązania - K_K06, P6S_KO

- identyfikuje najważniejsze problemy interpretacyjne - K_K04, P6S_KO, P6S_KR

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie 60 godzin zajęć.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest:

a. obecność (dopuszczalne są cztery nieusprawiedliwione nieobecności, po dwie w każdym semestrze; spóźnienie na zajęcia przekraczające 15 minut jest traktowane jako nieobecność).

b. przygotowanie referatu.