Historia sztuki 2

Cel ogólny:

Przekazanie studentkom i studentom wiedzy na temat epok artystycznych, najwybitniejszych przedstawicieli, terminologii historii sztuki i współczesnych metodologii (NAH Nowa Historia Sztuki) lektura wybranych tekstów na temat sztuki nowożytnej i nowoczesnej;

Cele szczegółowe:

1. Przekazanie studentkom i studentom podstawowej wiedzy z zakresu ikonografii, tradycji artystycznych oraz współczesnych metod badawczych historii sztuki.

2. Zdobycie przez studentki i studentów umiejętności samodzielnej analizy dzieła sztuki kontekście kulturowym, ekonomicznym i politycznym danej epoki.

3. Poznanie przez studentki i studentów metodologii Nowej Historii Sztuki (NAH)

4. Zachęcenie do samodzielnej lektury wybitnych pozycji z dziedziny historii sztuki i do odwiedzania zbiorów muzealnych w Polsce i na świecie, zwłaszcza on-line.

Wykłady na temat historii sztuki powszechnej prowadzone są w systemie chronologicznym (epoki, dzieła) i diachronicznym tematy przekrojowe, jak akt, perspektywa, iluzja czy portret), zgodnie z metodologią Nowej Historii Sztuki (NAH)

Zakres poszczególnych tematów:

1. Sztuka prehistoryczna i pierwsze artefakty. Przegląd współczesnych propozycji badawczych. Paleolityczna jaskinia jako „przestrzeń kulturowej adaptacji”. Maska, jako reprezentacja nieobecnego - narodziny sztuki.

2 - 6. Starożytne cywilizacje (Egipt, Grecja, Rzym) Podstawowe pojęcia z historii architektury, rzeźby, malarstwa. Poznanie podstawowej terminologii (okres archaiczny, klasyczny i hellenistyczny sztuki greckiej; porządki architektoniczne). Teorie klasyczne estetyczne. Techne/ars. Polityka płci w starożytnych Grecji i Rzymie (na przykładzie dyspozycji pomieszczeń domu greckiego/rzymskiego). Historia ubioru w antyku. Misteria Dionizyjskie w Pompejach. Antyczny teatr.

7. Chrześcijaństwo Wschodnie i Zachodnie – narodziny symboliki chrześcijańskiej i ich źródła w tradycji antycznej. Ikonografia chrześcijańska: Antyk w sztuce wczesnochrześcijańskiej.

8. Wieki średnie – Architektura i rzeźba romańska. "Inny" Średniowiecza. Katedra gotycka i jej program architektoniczny. Neogotyk w architekturze europejskiej XIX w.

9. Kultura dworska i styl międzynarodowy (Burgundia, Francja) - historia ubioru i rzemiosła artystycznego.

10. "Martwy Chrystus" Holbeina oczyma Julii Kristevy.

11. Praktyki ciała w XIV-XVIII w. Czystość i brud.

12-13. "Małżeństwo Arnolfinich" van Eycka, "portret mieszczeński" i inne mity na temat malarstwa niderlandzkiego + Wykład studyjny w Galerii Malarstwa Holenderskiego Muzeum Narodowego w warszawie.

14. Akt: od Giorgione do Vanessy Beecroft.

15. "Melancholia" Albrechta Dürera i Larsa von Triera.

16. Dlaczego nie było wielkich artystek? Sofonisba Anguissola, Artemisia Gentileschi i inne.

17. Od Albertiego do Microsoftu: eksurs o perspektywie.

18. Europa wczesnego kapitalizmu: Florencja Medyceuszy.

19. Lęk przed wpływem: Bernini i MIchał Anioł.

20. Pułapki dla oka: iluzja w architekturze i malarstwie od ryparografii do street-artu.

21. Morfologia rany: Caravaggio i Marina Abramović.

22. Wynalezienie dzieciństwa: sztuka jako źródło historyczne.

23. Od króla Słońce do Marii Antoniny- moda dworska XVII/XVIII w., a współczesne inscenizacje teatralne i filmowe (scenografia, kostiumologia).

24. Sztuka Japonii w Europie w XVIII - XX w.

25. Ulubione katastrofy: o wzniosłości.

26. Laokoon i początek dyscypliny historii sztuki.

27. Wielka Rewolucja Francuskiej i Cesarstwo. Mieszczaństwo na Salonach.

28. Norblin na Zamku Królewskim w Warszawie: o nienapisanej historii polskiego malarstwa.

29. Goya i okropności wojny: przemoc w sztuce XIX i XX w.

30. Caspar David Friedrich i romantyczny pejzaż.

Cykl II.: Historia sztuki nowoczesnej (kontynuacja)

1. Kiedy byliśmy nowocześni? Ekskurs teoretyczny.

2. Wiek XIX: Eksperymenty optyczne, teorie percepcji: wstęp do nowoczesności.

3. Orient w malarstwie XIX w. w perspektywie postkolonialnej.

4. "Wszystko, co stałe rozpływa się w powietrzu": Wielkie Wystawy Światowe i kapitalizm.

5. Paryż XIX wieku: dlaczego malarki impresjonistki nie mogły malować tego samego, co malarze impresjoniści. Przyczynek do teorii flaneuryzmu.

6. Podmiejski Eden imptresjonistów: czas wolny paryskiej burżuazji.

7. Coney Island: Od lunaparku do Manhattanu, czyli jak powstał Nowy Jork.

8. Wytwarzanie męskości: kultura fizyczna i sztuka na przełomie XIX i XX w.

10. Collage/kolaż: terminy i tematy sztuki nowoczesnej.

11. Granice współczesności: Picasso, Braque i inni.

12. Obrazy: o skandalu w sztuce. XX i XXI w.

13. Marcel Duchamp i ready-made.

14. Muzeum a przemysł kulturalny: efekt Bilbao.

15. Co po Antropocenie: współcześni artyści a kryzys planetarny.

Bibliografia:

Sztuka świata, Arkady, 12 tomów, Arkady, Warszawa 1990 – 1998 (wybrane rozdziały z poszczególnych tomów).

Hans Belting, Rzymski portret funeralny i portret świętego u chrześcijan, w: tegoż, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, przeł. Tadeusz Zatorski, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2010.

Otto von Simson, Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, przeł. Anna Palińska, PWN Warszawa 1989 (wybrane rozdziały).

Douglas Crimp, Koniec sztuki i narodziny muzeum, przeł. Maria Popczyk, w: Muzeum sztuki. Antologia, pod red. Marii Popczyk, Universitas, Kraków, 2005, s. 255-266.

Allan Sekula, Ciało i archiwum, w: tegoż, Społeczne użycie fotografii, przeł. Krzysztof Pijarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego-Zachęta, Warszawa 2010, s. 133-201. (fragment)

Linda Nochlin, Orient wyobrażony, przeł. Magda Szcześniak, w: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, Oprac. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba, wstęp, Iwona Kurza, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012. s. 601-609.

Katarzyna Czeczot, Ofelizm. Romantyczne zawłaszczenia, feministyczne interwencje, Instytut Badań Literackich Wydawnictwo, Warszawa 2016. (wybrane rozdziały)

Jonathan Crary, Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, przeł. Łukasz Zaremba, Iwona Kurz, red. Nauk. I posłowie Iwona Kurz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa2009. (wybrane rozdziały)

W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, tłum. Robert Reszke, Wydawnictwo KRM, Warszawa 2011. (wybrane rozdziały).

John Berger, O patrzeniu, przeł. Sławomir Sikora, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, Warszawa 1999 (wybrane rozdziały).

Le Corbusier, W stronę architektury, przeł. Tomasz Swoboda, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa 2012 (wybrane rozdziały)

Rosalind E. Krauss, Oryginalność awangardy i inne mity modernistyczne, Przeł. Monika szuba, Słowo/obraz/terytoria, Gdansk 2011. ( wybrane rozdziały).

Guy Debord, Społeczeństwo spektaklu. Rozważania o społeczeństwie spektaklu, przeł. Mateusz Kwaterko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006. (wybrane rozdziały)

Lynda Nead, Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność, przeł. Ewa Franus, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1998.

Rem Koolhaas, Śmieciowa przestrzeń. Teksty w wyborze Andrzeja Leśniaka, pod red. Andrzeja Leśniaka i Grzegorza Piątka, przeł. Marcin Wawrzyńczak, CA Centrum Architektury, Warszawa. (wybrane rozdziały)

Hal Foster, Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, przeł. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Universitas, Kraków 2010. (wybrane rozdziały)

Izabela Kowalczyk, Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2002. (wybrane rozdziały).

Jacques Rancière, Estetyka jako polityka, przeł. Julian Kutyła, Paweł Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2007. (wybrane rozdziały)

Monika Bakke, Gdy stawka jest większa niż życie. Sztuka wobec mineralno-biologicznych wspólnot, „Teksty Drugie”, 1/2020.

Filmografia (w porządku chronologii zajęć):

Melancholia, Lars von Trier, 2011.

Kupiec Wenecki, reż. Michael; Redford, 2004.

Orlando, reż. Sally Potter, 1992.

Artemisia, reż Agnes Merlet, 1997.

Maria Antonina, reż. Sofia Coppola, 2006.

Nosferatu-Symfonia grozy, reż. F.W. Murnau, 1922.

Nosferatu Wampir, reż. Werner Herzog, 1979.

Camille Claudel, reż. Bruno Nuytten, 1988.

Metropolis, reż. Fritz Lang, 1927.

Pies andaluzyjski, reż. Luis Bunũel, 1929.

Blade Runner. Łowca androidów, rez. Ridley Scott, 1982.

Blade Runner 2049, reż Denis Villeneuve, 2017.

Konformista, reż. Bernadro Bertolucci, 1970.

Powiększenie, reż. MIchealngelo Antonioni, 1966.

Utracona cześć Katarzyny Blum, Volker Schlöndorff, 1975.

Marina Abramović: artystka obecna, reż. Matthew Akers, 2012.

Cykl jest kontyunuacją zajęć w roku akademickim 2021/2022. Niektóre tematy jak Wielkie Wystawy Światowe, czas wolny paryskiej burżuazji, czy sztuka post antropocenu, zostały omówione w ubiegłym roku.

1. Ulubione katastrofy: o wzniosłości i pejzażu romantycznym.

2. Wielka Rewolucja Francuskiej i Cesarstwo. Mieszczaństwo na Salonach.

3. Goya i okropności wojny: Przemoc w sztuce XIX i XX w.

4. Wykład studyjny na wystawie sztuki współczesnej.

6. Orient w malarstwie XIX w. w perspektywie postkolonialnej.

7. Od Cezanne'a do Picassa.

8. Skandal w sztuce XX i XIX w.: Futuryści i Young British Artists.

9. Marcel Duchamp i ready made

10. Le Corbusier na Bemowie: Funkcjonalizm.

12. Dlaczego Nowy York a nie Paryż? Nowe centrum sztuki.

13. Synowie zbuntowani: Wiedeńscy akcjoniści.

14. Performans feministyczny.

15. Sztuka polska po 1989 r.

Linda Nochlin, Orient wyobrażony, przeł. Magda Szcześniak, w: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, Oprac. Iwona

Kurz, Paulina Kwiatkowska, Łukasz Zaremba, wstęp, Iwona Kurza, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012. s.

601-609.

Katarzyna Czeczot, Ofelizm. Romantyczne zawłaszczenia, feministyczne interwencje, Instytut Badań Literackich Wydawnictwo, Warszawa

2016. (wybrane rozdziały)

W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, tłum. Robert Reszke, Wydawnictwo KRM, Warszawa 2011. (wybrane rozdziały).

Izabela Kowalczyk, Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2002. (wybrane rozdziały)

John Berger, O patrzeniu, przeł. Sławomir Sikora, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, Warszawa 1999 (wybrane rozdziały).

Zaliczenie: Praca pisemna (min. 3600 znaków) na jeden z wybranych (z trzech) tematów.

Zaliczenie:

50 % tekst

25 % obecność (min. dwie nieusprawiedliwione nieobecności)

25 % aktywność na zajęciach.

Celem wykładu jest przedstawienie dziejów sztuki w ujęciu krytycznym, za pomocą wybranych zagadnień z zakresu ikonografii, środków artystycznych, technik, a także gatunków i funkcji dzieł sztuki.

1. Podstawowej wiedzy na temat epok artystycznych i ich przedstawicieli, gatunków sztuki, technik, środków artystycznych, społecznych i ekonomicznych aspektów sztuki.

2. Analiza i interpretacja dzieł sztuki.

3. Terminologia artystyczna i opis środków artystycznych.

Chronologia dziejów sztuki. Rozpoznawanie dzieł sztuki należących do poszczególnych epok i stylistyk.

Przegląd podstawowych gatunków i technik artystycznych (w obrębie malarstwa, rzeźby, rzemiosła artystycznego).

Jak „czytać” i rozumieć architekturę.

Społeczne i polityczne funkcje dzieł sztuki.

Dawny i współczesny mecenat artystyczny, czyli kto zamawia (kupuje) dzieła sztuki i w jakim celu.

Wartościowanie dzieł sztuki. Dawne i współczesne kryteria oceny dzieł sztuki.

Artystyczne wyzwania sztuki. Środki artystyczne stosowane w rzeźbie, malarstwie i architekturze; np. kompozycja, kolor, światło, iluzja i środki jej uzyskiwania od czasów antycznych po współczesne.

Analiza i interpretacja wybranych dzieł sztuki.

Jeśli nie iluzja to co? Współczesne wyzwania artystyczne.

W. Beckett, Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki zachodu, Warszawa 1998

J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, t. I–II, Warszawa 1969 i następne wydania, szczególnie: Warszawa 2001

Dzieje sztuki polskiej, praca zbiorowa, wyd. Kluszczyński, Kraków, b.d.

E. Gombrich, O sztuce, Warszawa 1997

H. Honour, J. Fleming, Historia sztuki świata, Warszawa 2002

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, S. Kozakiewicz (red.), Warszawa 1969; wydanie nowe[zmienione] Warszawa 1996

N. Pevsner, J. Fleming, H. Honour, Encyklopedia architektury, Warszawa 1992

D. Watkin, Historia architektury zachodniej, Warszawa 2001

Sztuka Świata, t. I–XIII, P. Trzeciak (red.), Warszawa 1989–2000 (wybrane rozdziały)

Warunki zaliczenia przedmiotu:

zaliczenie każdego semestru na podstawie pracy pisemnej (analiza wybranego dzieła sztuki);

po dwóch zaliczonych semestrach: egzamin - ilustrowany test weryfikujący zdobytą wiedzę (na podstawie ilustracji dzieł sztuki i zagadnień omawianych na zajęciach)