Teatr i kultura włoska

Cele przedmiotu

 zapoznanie studentów z najważniejszymi ruchami artystycznymi XX-wiecznych Włoch i ich miejscem w historii kultury europejskiej

 prezentacja wzajemnych wpływów / związków między teatrem, filmem i sztukami wizualnymi na przykładzie Włoch

 zapoznanie studentów z wybraną włoską dramaturgią XX wieku

 zapoznanie studentów ze współczesnym życiem teatralnym Włoch

 prezentacja modelu organizacyjnego teatru we Włoszech

Zajęcia będą poświęcone XX-wiecznej kulturze Włoch i jej przeobrażeniom na tle społeczno-politycznym. Przyjrzymy się głównym włoskim ruchom artystycznym tego okresu (futuryzm, neorealizm, arte povera) i ich związkom z teatrem , twórczości wybranych włoskich dramatopisarzy i reżyserów oraz modelowi organizacji współczesnego życia teatralnego we Włoszech. Na zajęciach omawiane będą zarówno wybrane przedstawienia i dramaty, jak i filmy oraz dzieła sztuk wizualnych.

Najważniejsze zagadnienia:

1. Futuryzm – założenia i strategie działania; performatywny charakter awangardowej rewolucji. Obszary futurystycznych poszukiwań teatralnych: widz, scenografia, maszyna.

2. Futuryzm i faszyzm – futuryzm jako program odnowy światopoglądowej Włoch / teatr jako forma agitacji i oddziaływania na tłumy

3. Gabriele d’Annunzio - celebryta, dramatopisarz, prekursor faszyzmu

4. Neorealizm – panorama powojennych zniszczeń, próba ideologicznej odbudowy kraju, mit włoskiego ruchu oporu, rozrachunki z faszyzmem: Vittorio De Sica, Roberto Rossellini

5. Neorealizm a teatr – Eduardo De Filippo, Piccolo Teatro di Milano

6. Włoska neoawangarda teatralna: rzymskie piwnice, Carmelo Bene, kształtowanie się teatru poszukującego (teatro di ricerca)

7. Pomnik lat 60.: Słodkie życie Federica Felliniego – kontekst społeczno-kulturowy, analiza filmu. Współczesne nawiązania: Wielkie piękno Paola Sorrentino.

8. Arte povera: historia nazwy, założenia, główne dzieła, związki z teatrem, dziedzictwo

9. Pier Paolo Pasolini: intelektualista i reżyser. Manifest teatralny i tragedie. Kontekst społeczno-polityczny lat 70.

10. Dario Fo – polityczność i reinterpretacja tradycji komedii dell’arte

11. Romeo Castellucci i Societas Raffaello Sanzio, nowe pokolenie włoskich twórców teatru

12. Model organizacji teatru we Włoszech

Podstawowa (dramaty i wybrane rozdziały książek):

1. Gabriele D’Annunzio, Córka Joria. Tragedia pasterska, Warszawa 1909

2. Carolyn Christov-Bakargiev, Arte Povera, Phaidon Press, London 1999. (przedruk manifestu Germano Celanta z 1969 roku)

3. Eduardo De Filippo, Nieustające egzaminy, w: tegoż, Trzy komedie, Warszawa 1991.

4. Dario Fo, Trzy zbiry: farsa w stylu komedii dell'arte, „Dialog” 1998 nr 6.

5. Monika Gurgul, Historia teatru i dramatu włoskiego od XIX do XXI wieku. T.2, Universitas, Kraków 2008.

6. Monika Gurgul, Teatr Daria Fo, Universitas, Kraków 1997.

7. Tomasz Kireńczuk, Od sztuki w działaniu do działania w sztuce. Filippo Tommaso Marinetti i teatr włoskich futurystów, Księgarnia Akademicka, Kraków 2008.

8. Tadeusz Miczka, Kino włoskie, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.

9. Pier Paolo Pasolini, Manifest o nowy teatr, w: Eleonora Udalska (red.), O dramacie. Od Sartre’a do Mrożka: poetyki, manifesty, komentarze, Znak, Warszawa 1997.

10. Pier Paolo Pasolini, Pilades, w: tegoż, Pilades. Calderon, Kraków 2007.

11. Oriana Fallaci, Wywiady z władzą, Świat książki, Warszawa 2012 (Prolog i rozdział 1).

12. Oriana Fallaci, Marksista w Nowym Jorku, w: tejże, Pasolini. Niewygodny człowiek, Świat książki, Warszawa 2018.

13. Dorota Semenowicz, Wyjść poza formy. Teatr Carmela Benego, „Didaskalia” 2017 nr 138.

14. Joanna Zając, Dwie koncepcje dramatu. D’Annunzio – Pirandello, Księgarnia Akademicka, Kraków 2003.

15. blok poświęcony Dario Fo w: "Didaskalia" 1997 nr 22.

Uzupełniająca:

1. Cezary Bronowski, Historia dramaturgii włoskiej XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.

2. Germano Celant, Arte Povera: History and Stories, Electa, Milan 2011.

3. Stefano Ciammaroni, Archiwista narodzin i śmierci, „Kwartalnik filmowy” 2009 nr 67/68.

4. Oriana Fallaci, List do nienarodzonego dziecka, Świat książki, Warszawa 2017.

5. Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Ossolineum, Wrocław 2003.

6. Monika Gurgul, O teatrze i dramacie włoskiego futuryzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.

7. Dorota Semenowicz, To ni jest obraz. Teatr Romea Castellucciego i Societas Raffaello Sanzio, Ha!Art, Fundacja Malta, Kraków-Poznań 2013.

Wiedza

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 1 Mieć podstawową wiedzę na temat najważniejszych ruchów artystycznych we Włoszech XX wieku i ich związków z teatrem K_W04

EM 2 Mieć podstawową wiedzę na temat włoskiej dramaturgii i teatru XX wiekuK_W09

EM 3 Znać model organizacyjny włoskiego teatru K_W20

Umiejętności student po zakończeniu kursu powinien:

EM 4 Wymienić i scharakteryzować główne XX-wieczne ruchy artystyczne we Włoszech oraz wpisać je w kontekst społeczno-kulturowy. K_U03

EM 5 Umieć opisać model organizacyjny teatru we Włoszech i wskazać jego mocne i słabe strony. K_U04

EM 6 Scharakteryzować twórczość wybranych włoskich dramatopisarzy. K_U06

Kompetencje personalne i społeczne

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 7 Umieć porównywać zjawiska z różnych dziedzin współczesnej kultury. K_K01

EM 8 Być otwarty na poszerzanie zakresu swojej wiedzy językowo-kulturowej K_K04

EM 9 Posiadać umiejętność syntetycznego ujęcia wybranego tematu i współpracy w grupie. K_K04

1. Aktywność w dyskusji i lektura wskazanych tekstów (25%)

2. Przygotowanie referatu (25%)

3. Egzamin (50%)