Performans płci 2

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi teoriami z zakresu gender i queer studies oraz wskazanie analitycznej użyteczności tych teorii w refleksji nad teatrem.

Teatr wykazuje szczególne związki z płcią, a także refleksją rozwijaną w ramach gender studies. U samego zarania teatr antycznej Grecji dokonał radykalnego wykluczenia kobiet, a gest ten powtórzyła epoka elżbietańska. Scena stała się przestrzenią wyłącznie męskiej kreacji, a jednak powstające w tym okresie przedstawienia kobiecości określiły obowiązujące do dziś matryce i sposoby ich interpretacji. Dramat antyczny i elżbietański wciąż lokuje się w samym centrum kanonu dramatycznego, podlegając zresztą szczególnie intensywnej reinterpretacji w perspektywie gender i queer. To dokonane w kluczowych momentach rozwoju zachodniego teatru wyłączenie kobiet ze sceny, usunięcie ich z przestrzeni publicznej i przesłonięcie wizerunkami skonstruowanymi na potrzeby dominującej ideologii, symbolizuje wszystkie inne wykluczające dyskursy. Ale wskazuje zarazem na subwersywny potencjał sceny, na której płeć wyzwala się z biologicznych determinant, traci swoje esencjalne umocowanie i jawnie prezentuje się jako rola do odegrania.

W toku zajęć przybliżony zostanie podstawowy słownik pojęć i terminów z zakresu filozofii feministycznej, gender i queer studies. Skupimy się na bliskiej lekturze trzech szczególnie istotnych propozycji teoretycznych, stanowiących kolejne piętra „mocnej teorii” w rozwoju gender/queer studies: Michela Foucaulta (Historia seksulaności, nowoczesna wiedza-władza nad upłciowionym seksulanym podmiotem), Judith Butler (koncepcja perfoamtywności płci) i Paula B. Preciado (reżim farmakopornoraficzny).

Lekturę tekstów teoretycznych będziemy przeplatać wspólną analizą dzieł kultury, w tym najnowszych spektakli, w których konstrukcje płci i seksualności odgrywają szczególną role.

PODSTAWOWA

• Fucault Michel, Historia seksualności, t. 1, Wola władzy, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2020

• Butler Judith, Cielesne inskrypcje, performatywne subwersje; „Od „wnętrza” do performatywności płci, w: „Uwikłani w płeć”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008;

• Butler Judith, „Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie”, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Paweł Markowski, Znak, Kraków 2006.

• Mizielińska Joanna, Płeć kulturowa jako imitacja imitacji; Performatywność płci. w: „(De)konstrukcje kobiecości. Podmiot feminizmu a problem wykluczenia”, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004;

• Paul B. Preciado, Testoćpun. Seks, narokotyki i polityka w dobie farmakopornografii, Krytyka Polityczna, Warszawa 2021.

UZUPEŁNIAJĄCA

Sarah Ahmed, Odmieńcze uczucia, przeł. Sławomir Królak, „Dialog” 2018 nr 10

Bourdieau Pierre, „Męska dominacja”, przeł. Lucyna Kopciewicz, Oficyna Naukowa 2004;

Butler Judith, „Żądanie Antygony”, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010;

Case Sue-Elle, Traditional History: a Feminist Deconstruction, w: „Feminism and Theatre”, Palgrave Macmillian 2008;

„Encyklopedia gender”, red. M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik i in., Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014 – wybrane hasła.

Iwasiów Inga, „Gender dla średnio zaawansowanych”, W.A.B., Warszawa 2004;

Kosofsky Sedgwick Eve, Męskie pragnienie homospołeczne, „Krytyka polityczna” 2005 nr 9-10.

Muñoz José Esteban , Jak w niebie. Queerowa sztuka utopijna i wymiar estetyczny, „Widok. Teorie i praktyki sztuki wizualnej” 2014 nr 4.

K_WOTM_W05 Absolwent zna i rozumie kontekst historyczny i kulturowy teatru w kontekście dyscyplin humanistycznych, w tym zwłaszcza współczesnych teorii płci i seksualności, oraz ich związki z różnymi obszarami życia społecznego P7S_WG

K_WOTM_U01 Absolwent potrafi komunikować się ze zróżnicowanymi kręgami odbiorców – ze środowisk naukowych i twórczych, obejmujących współpracowników, ale też uczestników życia kulturalnego – i prowadzić debatę oraz odpowiednio uzasadniać przyjmowane przez siebie stanowiska w dialogu. P7S_UK

K_WOTM_U06 Absolwent potrafi wykorzystywać zdobytą przez siebie wiedzę o teatrze, osadzoną w horyzoncie szeroko rozumianej humanistyki i działalności artystycznej, do własnego rozwoju zawodowego oraz kształcenia innych. P7S_UK

KWOTM_K5 Absolwent jest gotowy do samodzielnego integrowania zdobytej wiedzy oraz podejmowania nowych działań – także w sytuacji ich złożoności oraz przy ograniczonym dostępie do niezbędnych informacji P7S_KR

Dopuszczalne są 3 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach.

Konieczny jest aktywny udział w zajęciach; zapoznanie się z tekstami teoretycznymi, dramatycznymi oraz dokumentacją spektakli teatralnych.

Warunkiem zaliczenia będzie także przygotowanie samodzielnej analizy wybranego teksu kultury w perspektywie gender/queer, przedstawionej publicznie w formie referatu; udział w dyskusji po prezentacji i obrona swojej propozycji interpretacyjnej.