Performans płci 1

Teatr wykazuje szczególne związki z płcią, a także refleksją rozwijaną w ramach gender studies. U samego zarania teatr antycznej Grecji dokonał radykalnego wykluczenia kobiet, a gest ten powtórzyła epoka elżbietańska. Scena stała się przestrzenią wyłącznie męskiej kreacji, a jednak powstające w tym okresie przedstawienia kobiecości określiły obowiązujące do dziś wzorce i ich interpretacje. Dramat antyczny i elżbietański wciąż lokuje się w samym centrum kanonu dramatycznego, podlegając zresztą szczególnie intensywnej reinterpretacji w perspektywie gender i queer. To dokonane w kluczowych momentach rozwoju zachodniego teatru wyłączenie kobiet ze sceny, usunięcie ich z przestrzeni publicznej i przesłonięcie wizerunkami skonstruowanymi na potrzeby dominującej ideologii, symbolizuje wszystkie inne wykluczające dyskursy. Ale wskazuje zarazem na subwersywny potencjał sceny, na której płeć wyzwala się z biologicznych determinant, traci swoje esencjalne umocowanie i jawnie prezentuje się jako rola do odegrania.

W toku zajęć przybliżony zostanie podstawowy słownik pojęć i terminów z zakresu gender i queer studies, a także różnych fal akademickiego feminizmu. Teksty teoretyczne dostarczą perspektywy badawczej i instrumentarium analitycznego do interpretacji klasycznych tekstów dramatycznych i najważniejszych dzieł powojennego polskiego teatru, ze szczególnym uwzględnieniem teatru ostatniego piętnastolecia. Przedstawienia wybrano tak, aby wskazać na obszary szczególnego powinowactwa między teatrem a rozwijanymi we współczesnej humanistyce teoriami płci i seksualności.

Zakres poszczególnych tematów (każdy z tematów opracowywany na 2 lub 3 spotkaniach):

1. Performans płci: wprowadzenie do teorii gender i queer w kontekście refleksji o teatrze

2. Performatywna teoria płci Judith Butler

3. Feminizm materialistyczny drugiej fali

4. Feminizm w psychoanalizie

5. Women studies, man studies, gender studies, queer studies – ewolucja i różnorodność akademickich koncepcji płci kulturowej i seksualności

6. Oresteja Ajschylosa jako mit założycielski patriarchatu

7. Oresteja w reżyserii Jana Klaty, czyli patriarchat bezpotomny –

8. Poskromienie złośnicy w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego, czyli feminizm, mizoginizm i związki homospołeczne

9. Utwór o Matce i Ojczyźnie w reżyserii Jana Klaty, czyli emancypacja pozorna

10. Teatr Weroniki Szczawińskiej – postbrechtowskie strategie feministyczne

11. Chór Kobiet Marty Górnickiej – feministyczny podmiot zbiorowy i polityczność teatru

12. Konstrukcje męskości i kobiecości w teatrze Jerzego Grotowskiego na przykładzie Księcia Niezłomnego i Apocalypsis cum figuris – uniwersalizacja męskiego doświadczenia i kodowanie pragnienia homospołecznego

13. Queerowanie archiwum - Książę w reż. Karola Radziszewskiego

Wiedza – student po zakończeniu kursu powinien:

- nazwać i scharakteryzować podstawowe terminy z zakresu refleksji nad płcią kulturową i konstrukcjami seksualności

[K_W01+] [K_W03+++]

- wyjaśnić znaczenie płciowych aspektów konstrukcji tożsamościowych dla obrazu człowieka i świata w sztuce, ze szczególnym uwzględnieniem teatru

[K_W05+++] [K_W08+] [K_W10++]

Umiejętności – student po zakończeniu kursu powinien:

- wykorzystywać poznane w toku zajęć narzędzia analityczne z zakresu teorii gender i queer do interpretacji dzieł teatralnych [K_U03+] [K_U04++] [K_U05+++] [K_U07++]

- rozpoznać i scharakteryzować w wybranym dziele teatralnym konstrukcje płci i seksualności oraz zanalizować ich wpływ na sensy dzieła

[K_U03+++] [K_U04++] [K_U07++] [K_U12++]

Kompetencje personalne i społeczne – student po zakończeniu kursu powinien:

- uczestniczyć w prowadzonej w grupie w formie dyskusji analizie wybranych aspektów dzieła teatralnego ze wskazanej perspektywy (gender)

[K_K01+++] [K_K03++] [K_K07++]

- bronić swojego stanowiska, argumentować, powołując się na określone założenia teoretyczne i ustalenia współczesnej humanistyki [K_K02++] [K_K06++] [K_K07+]

- krytycznie analizować propozycje interpretacyjne [K_K1++]