Sztuka współczesna

Cele przedmiotu:

Poznanie najważniejszych wydarzeń artystycznych 2 poł. XX wieku w kontekście zmian politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych po II wojnie światowej. Studentka/student powininni formułować merytorycznie trafne opinie na temat sztuki drugiej polowy XX w.; powininni znać podstawową szczegółową bibliografię i kolekcje tej sztuki na świecie, szczególnie największe, dostępne w internecie.

Zakres poszczególnych tematów:

1. Nowa geografia artystyczna po II wojnie: Nowy Jork vs Paryż.

2. Zaraz po wojnie – sztuka polska po 1944 r. Warszawa/Kraków.

3. Zawód artysta plastyk: zmiany instytucjonalne w poslkiej sztuce po 1944

4. Polska sztuka i totalitaryzm: nadwiślański socrealizm

5. Mit przełomu w polskiej sztuce: Odwilż.

6. Po drugiej stronie muru: sztuka okresu zimnej wojnhy.

7. Nowe zjawiska: happening, performans, video-art.

8. Andy Wahrol i realizm traumatyczny (Pop-art.).

9. Przedmiot gotowy: Duchamp/Steinbach/Koons.

10. Sztuka II Fali feminizmu.

11. Sztuka polskich artystek: Maria Pinińska-Bereś, Natalia LL, Ewa Partum

12. Sztuka a Holokaust: przeciw-pomniki: Hansen/Gerz

13. Postmodernizm w architekturze.

14. Polska sztuka krytyczna: sztuka po 1989 r.

15. Słabe obrazy polskiej transformacji: polscy artyści a liberalizm.

P+ Wykłady studyjne na aktualnaych wystawach Galeriach Sztuki Współczesnej.

Literatura:

Piotr Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Rebis, Poznań 2005 (wybrane rozdziały).

Piotr Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Dom Wydawniczy Rebis, 1999 (wybrane rozdziały).

Agata Jakubowska, Portret wielokrotny dzieła Aliny Szapocznikow, Wydawnictwo naukowe, Poznań 2008.

Rosalind E. Krauss, Oryginalność awangardy i inne mity modernistyczne, przełożyłaMonika Szuba, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.

Hal Foster, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Universitas, Kraków 2010.

Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, Warszawa 1996.

Sontag S., O fotografii, Karakter, Kraków 2009.

Joseph Beuys „Każdy artystą”, w: „Zmierzch estetyki – rzekomy czy autentyczny”, Czytelnik, Warszawa 1987.

Nicolas Bourriaud „Estetyka relacyjna”, MOCAK, Kraków, 2012.

Ewa Domańska, Pamięć/przeciw-historia jako ideologia. Pozytywy Zbigniewa Libery, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

Claire Bishop, Sztuczne Piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Bęc zmiana, Warszawa 2015 (wybrane rozdziały).

Magda Szcześniak, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, Fundacja bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2016.

Obowiązują fragmenty książek i tekstów omawiane podczas zajęć.

Literatura uzupełniająca:

Miasto w sztuce – sztuka miasta. Universitas, Kraków 2010

Muzeum sztuki. Antologia, redakcja Maria Popczyk, Kraków 2005.

Wiedza

studentka/student po zakończeniu kursu powina/nien:

K_W04 ma podstawową wiedzę o wybranych aspektach historii sztuki współczesnej w Europie i na świecie.

K_W05 ma podstawową wiedzę o najważniejszych twórcach, zjawiskach i tendencjach w sztuce współczesnej w Polsce i na świecie

K_W06 ma podstawową wiedzę o najważniejszych teoriach sztuki współczesnej i zna autorów najbardziej reprezentatywnych dla danej teorii.

K_W09 zna najważniejsze wystawy (monograficzne, tematyczne) sztuki współczesnej w Polsce i na świecie.

K_W16 zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji dzieła literackiego i teatralnego wedle wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych.

K_W22 ma bieżącą orientację w życiu artystycznym (wystawy, projekty medialne, konferencje) rozumie konieczność permanentnego uczestnictwa w kulturze.

Umiejętności

studentka/student po zakończeniu kursu powinnna/powinien:

K_U01 potrafi samodzielnie poszerzać i zdobywać wiedzę na temat sztuki współczensej i zna niezbene do tego narzędzia.

K_U02 potrafi sprawnie korzystać różnorodnych źródeł o sztuce współczensej (platoformy cyfrowe galerii i muzeów; biblioteki on-line, zasoby archiwalne on-line), w języku polskim i obcym.

K_U05 potrafi przeprowadzić analizę formalną oraz interpretację wybranego dzieła sztuki współczesnej i umiejsciwić je w odpowiednim nurcie (np. pop-art, video-art, happening) zna adekwatną dla dyscypliny, terminologię.

K_U06 potrafi rozpoznać i zinterpretować odwołąnia do sztuki współczesnej/twórczości artystów/dzieł w utworze scenicznym czy inscenizacji teatralnej. Jest kompetentnym odbiorcą.

Kompetencje społeczne:

studentka/student po zakończeniu kursu powinnna/powinien:

K_K01 ma świadomość poziomu własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszej edukacji i ustawicznego samokształcenia.

K_K03 rozumie społeczne znaczenie sztuki i szeroko pojmowanej kultury.

K_K06 rozumie społeczne znaczenie sztuki szeroko pojmowanej kultury

dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach; zaliczenie – praca pisemna na jeden z zaproponowanych z trzech, tematów Wszystkie prace są zarchiwizowane w formie plików Word lub Pdf.

Cele przedmiotu:

Poznanie najważniejszych wydarzeń artystycznych 2 poł. XX wieku w kontekście zmian politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych po II wojnie światowej; nurtów i tekstów krytycznych Nowej Historii Sztuki (Foster, Krauss, Piotrowski). Zachęcenie studentek i studentów do samodzielnego poruszania się po największych i najważniejszych kolekcjach sztuki współczesnej na świecie, dostępnych on-line i uczestniczenia w kulturze.

1. Nowa geografia artystyczna po II wojnie: Nowy Jork vs Paryż.

2. Zaraz po wojnie – sztuka polska po 1944 r. Warszawa/Kraków.

3. Zawód artysta plastyk: zmiany instytucjonalne w polskiej sztuce po 1944

4. Polska sztuka i totalitaryzm: nadwiślański socrealizm

5. Mit przełomu w polskiej sztuce: Odwilż.

6. Po drugiej stronie muru: sztuka okresu zimnej wojny.

7. Nowe zjawiska: happening, performans, video-art.

8. Andy Wahrol i realizm traumatyczny (Pop-art.).

9. Przedmiot gotowy: Duchamp/Steinbach/Koons

10. Sztuka II Fali Feminizmu.

11. Abject Art: neoawangarda w krytyce Fostera.

12. Sztuka a Holokaust: przeciw-pomniki: Hansen/Gerz

13. Polska sztuka krytyczna: sztuka po 1989 r.

14. Słabe obrazy polskiej transformacji: polscy artyści a liberalizm.

15. Artyści post-antropocenu.

W ramach cyklu zajęć wykłady studyjne na aktualnaych wystawach Galeriach Sztuki Współczesnej.

Literatura:

Piotr Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Rebis, Poznań 2005 (wybrane rozdziały).naczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Dom Wydawniczy Rebis, 1999. ( wybrane rozdziały).

Andrzej Turowski, Nokturny Władysława Strzemińskiego, w: Władysław Strzemiński. Czytelność obrazów, Materiuały z międzynarodowej konferencji poświęconej twórczości Władysława Strzemińskiego, red. Jarosław Suchan i Pawel Polit, Muzeum Sztuki, Łódź, 2012.

Guilbaut S., Jak Nowy Jork ukradł ideę sztuki nowoczesnej, Warszawa 1992

Partha Mitter, Decentring Modernism: Art. History and Avant-Garde Art from the Periphery, “The Art Bulletin. A Quarterly Published by College Art Association”, 4/2008, s. 531-548.

Anna Markowska, dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku. Toruń 2012.

Agata Jakubowska, Portret wielokrotny dzieła Aliny Szapocznikow, Wydawnictwo naukowe, Poznań 2008.

Rosalind E. Krauss, Oryginalność awangardy i inne mity modernistyczne, przełożyłaMonika Szuba, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.

Hal Foster, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Universitas, Kraków2010.

Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, Warszawa 1996.

Sontag S., O fotografii, Karakter, Kraków 2009.

Joseph Beuys „Każdy artystą”, w: „Zmierzch estetyki – rzekomy czy autentyczny”, Czytelnik, Warszawa 1987.

Interperformance. The Live Tableaux of Suzanne Lacy, Janine Antoni, and Marina Abramovic w: Performance Art, “The Art Journal”, Winter 1997, Vol.56, No.4 (numer monograficzny)

Nicolas Bourriaud „Estetyka relacyjna”, MOCAK, Kraków, 2012.

Monumentalna przeciw- Historia Muzeum Żydowskie Daniela Libeskinda w: Ewa Domańska, Historie niekonwencjonalne, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

Ewa Domańska, Pamięć/przeciw-historia jako ideologia. Pozytywy Zbigniewa Libery, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

Claire Bishop, Sztuczne Piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Bęc zmiana, Warszawa 2015 (wybrane rozdziały).

„Rajkowska. Przewodnik Krytyki Politycznej”, Krytyka Polityczna, Warszawa, 2010.

Anna Ziębińska-Witek, Zwrot afektywny w muzeach – między teorią a praktyką, „Teksty Drugie”, 1/2014 s. 293-307.

Magda Szcześniak, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, Fundacja bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2016.

Obowiązują fragmenty książek i tekstów omawiane podczas zajęć.

Literatura uzupełniająca:

Display. Strategie wystawiania, red. M. Hussakowska, E.M.Tatar, Kraków 2012.

Miasto w sztuce – sztuka miasta. Universitas, Kraków 2010

Muzeum sztuki. Antologia, redakcja Maria Popczyk, Kraków 2005.

Szymański W., Argonauci. Postminimalizm i sztuka po nowoczesności. Eva Hesse – Felix Gonzales-Torres – Roni Horn – Derek Jarman, Kraków 2015.

The Female Body in Western Culture: Contemporary Perspectives, Ed. Susan Rubin Suleiman., Harvard Universuty Press, 1986.

Tytuł: Holokaust w sztuce polskiej po 1989 r.

W trakcie zajęć, analizując wybrane prace polskich artystów tworzących po 1989 r. zastanowimy się nad rolą sztuki w debacie publicznej na temat Zagłady i nad strategiami artystycznymi pokolenia post-pamięci(Marianne Hirsch).

Tematy wykładów:

1. Zagłada w debacie publicznej po 1989 r. a historiografia krytyczna.

2. Topografia przemieszczenia: Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich Joanny Rajkowskiej (2002).

3. Zabawa w Holokaust: Zbigniew Libera, Lego. Obóz Koncentracyjny (1996), Berek (1999) Artura Żmijewskiego.

4. Miejsca zwyczajne: Pływalnia (2003), Piaskownica Rafała Jakubowicza (2006), Murki i piaskownice Karoliny Freino (2007), Macewy codziennego użytku Łukasza Baksika (2010), Niewinne oko nie istnieje Wojciecha Wilczyka (2009).

5. Środowiskowa historia Zagłady: Winterreise Mirosława Bałki (2003), Magdy Hueckel i Tomasza Śliwińskiego (2009).

6. Pomnik/kontr-pomnik: Projekt Droga Oskara Hansena (1958) i Berlin-Birkenau Łukasza Surowca (2012).

7. Znak do wynajęcia: Anna Baumgart, Agnieszka Kurant, Wielokropek (2009/2010).

8. Warunki gościnności: Projekt Próżna Krystyny Piotrowskiej (2006-2014).

9. Shoah Sasnala: film Z daleka widok jest piękny (2011) i wystawa Taki pejzaż (POLIN, 2021)

10. Robert Kuśmirowski Wagon (2006), Mirosław Bałka How it is (2009), Stacja Radegast – Pomnik Zagłady Łóddzkiego Getta Czesława Bieleckiego (2004-2006).

11. Performatywność architektury: Wspołczesne Muzea Holokaustu.

12. Przemoc filosemicka: Tęsknię za Tobą Żydzie Rafała Betlejewskiego (2010).

13. Oskar Dawicki: Nigdy nie zrobiłem pracy o Holokauście (2009).

P+ Wykłady studyjne:

1. Wystawa stała w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

2. Warszawa, ulica Chłodna. Wokół Festung Warschau Elżbiety Janickiej

Girgio Agamben, Co zostanie z Auschwitz. Archiwum i świadek (Hmo sacer III), przeł. S. Królak, Warszawa 2008.

Ernst van Alphen, Performatywność prowokacji. Przypadek Artura Żmijewskiego, w: Ten sam, Krytyka jako interwencja. Sztuka, pamięć, afekt, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 251-266.

Ernst van Alphen, Zabawa w Holokaust, w: Ten sam, Krytyka jako interwencja. Sztuka, pamięć, afekt, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 47-75.

Elżbieta Janicka i Tomasz Żukowski, Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2016.

Bartosz Kwieciński, Pamięć nieprzyswojona, w: Tenże, Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady, Universitas, Kraków 2012.

Jacek Małczyński, Krajobrazy Zagłady w sztuce współczesnej, w: Tenże, Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa

2018.

Konrad Matyjaszek, Produkcja przestrzeni żydowskiej i pożydowskiej w dawnej i współczesnej Polsce, UNIVERSITAS, Kraków 2019 (wybrane rozdziały).

Rajkowska. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 2010.

Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017 (wybrane rozdziały).

Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich https://artmuseum.pl/pl/archiwum/pozdrowienia-z-alej-jerozolimskich/2254 (25.09.21)

Obowiązują fragmenty książek i tekstów omawiane podczas zajęć.

Literatura uzupełniająca:

Ewa Domańska, Monumentalna przeciw- Historia Muzeum Żydowskie Daniela Libeskinda w: Ta sama, Domańska, Historie niekonwencjonalne, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2017/18-historie-fantomowe/klisza-w-rekach-bricoleura.-przemiany-wagonu-roberta-kusmirowskiego

Forecki, Piotr Od Shoah do Strachu Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych. Wydawnictwo Poznańskie, 2010.

Filmografia:

Claude Lanzmann, Shoah (1985), wybrane fragmenty.

Sidney Lumet, Lombardzista (The Pawnbroker), 1964.

Alain Resnais, Noc i mgła (Nuit et Bruillard), 1955.

Anka i Wilhelm Sasnal. Z daleka widok jest piękny, 2011.

Studenci zobowiazani są do znajomości literatury przedmiotu (j.w.) i aktywnego uczestniczenia w zajęciach.

Tytuł: Holokaust w sztuce polskiej po 1989 r.

W trakcie zajęć, analizując wybrane prace polskich artystów tworzących po 1989 r. zastanowimy się nad rolą sztuki w debacie publicznej na temat Zagłady i nad strategiami artystycznymi pokolenia post-pamięci (Marianne Hirsch).

Tematy wykładów:

1. Zagłada w debacie publicznej po 1989 r. a historiografia krytyczna.

2. Topografia przemieszczenia: Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich Joanny Rajkowskiej (2002).

3. Zabawa w Holokaust: Zbigniew Libera, Lego. Obóz Koncentracyjny (1996), Berek (1999) Artura Żmijewskiego.

4. Miejsca zwyczajne: Pływalnia (2003), Piaskownica Rafała Jakubowicza (2006), Murki i piaskownice Karoliny Freino (2007), Macewy codziennego użytku Łukasza Baksika (2010), Niewinne oko nie istnieje Wojciecha Wilczyka (2009).

5. Środowiskowa historia Zagłady: Winterreise Mirosława Bałki (2003), Magdy Hueckel i Tomasza Śliwińskiego (2009).

6. Pomnik/kontr-pomnik: Projekt Droga Oskara Hansena (1958) i Berlin-Birkenau Łukasza Surowca (2012).

7. Znak do wynajęcia: Anna Baumgart, Agnieszka Kurant, Wielokropek (2009/2010).

8. Warunki gościnności: Projekt Próżna Krystyny Piotrowskiej (2006-2014).

9. Shoah Sasnala: film Z daleka widok jest piękny (2011) i wystawa Taki pejzaż (POLIN, 2021)

10. Robert Kuśmirowski Wagon (2006), Mirosław Bałka How it is (2009), Stacja Radegast – Pomnik Zagłady Łódzkiego Getta Czesława Bieleckiego (2004-2006).

11. Performatywność architektury: Wspołczesne Muzea Holokaustu.

12. Przemoc filosemicka: Tęsknię za Tobą Żydzie Rafała Betlejewskiego (2010).

13. Oskar Dawicki: Nigdy nie zrobiłem pracy o Holokauście (2009).

P+ Wykłady studyjne:

1. Wystawa stała w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

2. Warszawa, ulica Chłodna. Wokół Festung Warschau Elżbiety Janickiej

Girgio Agamben, Co zostanie z Auschwitz. Archiwum i świadek (Hmo sacer III), przeł. S. Królak, Warszawa 2008.

Ernst van Alphen, Performatywność prowokacji. Przypadek Artura Żmijewskiego, w: Ten sam, Krytyka jako interwencja. Sztuka, pamięć, afekt, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 251-266.

Ernst van Alphen, Zabawa w Holokaust, w: Ten sam, Krytyka jako interwencja. Sztuka, pamięć, afekt, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 47-75.

Elżbieta Janicka i Tomasz Żukowski, Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2016.

Bartosz Kwieciński, Pamięć nieprzyswojona, w: Tenże, Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady, Universitas, Kraków 2012.

Jacek Małczyński, Krajobrazy Zagłady w sztuce współczesnej, w: Tenże, Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa

2018.

Konrad Matyjaszek, Produkcja przestrzeni żydowskiej i pożydowskiej w dawnej i współczesnej Polsce, UNIVERSITAS, Kraków 2019 (wybrane rozdziały).

Rajkowska. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 2010.

Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017 (wybrane rozdziały).

Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich https://artmuseum.pl/pl/archiwum/pozdrowienia-z-alej-jerozolimskich/2254 (25.09.21)

Obowiązują fragmenty książek i tekstów omawiane podczas zajęć.

Literatura uzupełniająca:

Ewa Domańska, Monumentalna przeciw- Historia Muzeum Żydowskie Daniela Libeskinda w: Ta sama, Domańska, Historie niekonwencjonalne, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2017/18-historie-fantomowe/klisza-w-rekach-bricoleura.-przemiany-wagonu-roberta-kusmirowskiego

Forecki, Piotr Od Shoah do Strachu Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych. Wydawnictwo Poznańskie, 2010.

Filmografia:

Claude Lanzmann, Shoah (1985), wybrane fragmenty.

Sidney Lumet, Lombardzista (The Pawnbroker), 1964.

Alain Resnais, Noc i mgła (Nuit et Bruillard), 1955.

Anka i Wilhelm Sasnal. Z daleka widok jest piękny, 2011.

Studenci zobowiazani są do znajomości literatury przedmiotu (j.w.) i aktywnego uczestniczenia w zajęciach.