Estetyka

Cel przedmiotu:

Przekazanie słuchaczom wiedzy na temat podstawowych pojęć i kategorii estetyki, tak by mogły stać się one podstawą dla dokonywania trafnych interpretacji dzieł sztuki oraz innych zjawisk kulturalnych, przede wszystkim w kontekście teatru i dramatu. Prezentacja najważniejszych kierunków rozwoju estetyk historycznych i współczesnych (estetyka fenomenologiczna, strukturalna, pragmatyczna). Poszukiwanie punktów odniesienia w estetyce, dążącej do opisania zjawisk obecnych w sztuce XX i XXI wieku: formalizm, postmodernizm. Stałe nawiązanie do zjawisk artystycznych związanych z pojawianiem się nowych środków przekazu (media elektroniczne), z kulturą popularną oraz z wszechobecną estetyzacją codzienności

Zakres poszczególnych tematów:

1. Wprowadzenie: czym zajmuje się filozoficzna estetyka? Estetyka a filozofia sztuki – od rytuału do performansu

2. Narodziny tragedii

3. Katharsis

4. Teatr w dobie estetyzacji rzeczywistości / katharsis w czasach medialnego zapośredniczenia

5. Teatr świata / teatralizacja rzeczywistości [Anglia Elżbietańska]

6. Pojęcia piękna i wzniosłości

7. Ironia [estetyka romantyczna]

8. Czysta forma w teatrze

9. Teatr w ujęciu estetyki fenomenologicznej

10. Alienacja i „efekt obcości”:

11. Teatr absurdu – Kierkegaard

12. Estetyka transgresji i teatr okrucieństwa [rozbicie klasycznego modelu teatru]:

13. Przedmiot / rzecz w teatrze

14. Wielokulturowość w teatrze współczesnym

15. Społeczeństwo spektaklu

Podstawowa:

F. Nietzsche, Narodziny tragedii z ducha muzyki, przeł. L. Staff, Warszawa 2003.

K. Kerényi, Dionizos, tłum. I. Kania, Kraków 1997.

Arystoteles, Poetyka, tłum. H. Podbielski, Wrocław 1983.

U. Eco, Metafora jako poznanie. Kłopoty z Arystotelesem w średniowieczu [w:] tegoż, Od znaku do labiryntu. Studia historyczne o znaku i interpretacji, przeł. G. Jurkowlaniec, M. Surma-Gawłowska, J. Szymanowska, A. Zawadzki, Warszawa 2009.

A. Szczeklik, Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki,

Kraków 2008.

J. Tischner, Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, [w:] tegoż, Myślenie w żywiole piękna, Kraków 2007.

J. Tischner, Kilka uwag o pojęciu katharsis, [w:] ibidem, s.25 – 30.

M. Heidegger, Źródło dzieła sztuki, tłum. J. Mizera, [w:] tegoż, Drogi lasu, tłum. J. Gierasimiuk, R. Marszałek, J. Mizera, J. Sidorek, K. Wolicki, Warszawa 1997.

G. Vattimo, Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, tłum. K. Kasia, Kraków 2011.

W. Welsch, Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, tłum. K. Guczalska, Kraków 2005.

M. Maffesoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2008.

F. Bacon, Eseje, tłum., C. Znamierowski, Warszawa 1959 [O udawaniu i maskowaniu, O zazdrości, O miłości, O maskaradach i przedstawieniach teatralnych, O pięknie].

G. R. Hocke, Świat jako labirynt. Maniera i mania w sztuce europejskiej w latach 1520-1650 i współcześnie, tłum. M. Szalsza, Gdańsk 2003.

E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 1977.

I. Kant, Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, Warszawa 2004 [s. 61 – 73, 105 – 124].

F. Schiller, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, tłum. I. Krońska, J. Prokopiuk, Warszawa 1972 [List 25, 26, 27].

M. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa 1970.

S. Witkiewicz, Czysta forma w teatrze, Warszawa 1977 (s. 5 – 31, 55 – 80)]

R. Ingarden, Kilka uwag o sztuce teatralnej

E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, tłum. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2008 [s. 11 – 120].

A. Ochocki, Trzy opery czyli podmiotowość komiczna, Warszawa 2003 [s. 191 – 242].

S. Morawski, O marksistowskiej myśli estetycznej [w:] Estetyki filozoficzne XX wieku, pod red. K. Wilkoszewskiej, Kraków 2000.

A. Camus, Eseje, tłum. J. Guze, Warszawa 1971 [s. 91 – 168].

K. Toeplitz, Kierkegaard, Warszawa 1975 [s. 45 – 84].

J. Derrida, Teatr okrucieństwa i zamknięcie przedstawienia, [w:] tegoż, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004.

K. Pleśniarowicz, Przestrzenie deziluzji. Współczesne modele dzieła teatralnego, Kraków 1996.

L.Pareyson, Estetyka. Teoria formatywności, tłum. K. Kasia, Kraków 2007.

G. Debord, Społeczeństwo spektaklu, tłum. M. Kwaterko, Warszawa 2006.

Wiedza

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 1 potrafić sprawnie poruszać się w dziedzinie estetyki, w zakresie jej zainteresowania zagadnieniami teatru i dramatu [K_W01++]

EM 2 operować teoriami i porównywać je ze sobą, w celu uzyskania jak najtrafniejszych analiz K_W03++

EM 3 wykorzystywać nabytą wiedzę dla pogłębienia dalszych badań własnych K_W13++

Umiejętności

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 4 samodzielnie analizować teksty z dziedziny estetyki i być w stanie wykorzystać je do pracy nad interpretacją dramatu K_U03++

EM 5 dokonywać systematyzacji posiadanych informacji K_U04++

EM 6 swobodnie posługiwać się najważniejszymi pojęciami, metodami badawczymi, teoriami z dziedziny estetyki K_U03++

Kompetencje personalne i społeczne

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 7 być otwarty na różne koncepcje estetyczne K_K01++

EM 8 konstruować argumenty w dyskusji z grupą K_K04++

EM 9 być zdolny do merytorycznej obrony własnego stanowiska, przy jednoczesnym zrozumieniu stanowiska strony przeciwnej K_K07++

Dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach.

egzamin 50 %

aktywne uczestnictwo w zajęciach 50%