Finanse i księgowość

Analizy ekonomiczne stają się, na dobre i na złe, elementem dyskursu publicznego na temat teatru i mają szansę wpływać na kształt polityk teatralnych. Zajęcia mają umożliwić uczestnikom włączenie się w bieżącą debatę na temat funkcjonowania kultury. Prezentacji dotychczasowego stanu wiedzy towarzyszyć będzie wskazywanie tematów, które można podjąć w ramach pracy naukowej i badawczej na poziomie studiów magisterskich.

Elementem ekonomii teatru jest refleksja nt. finansowania teatru. Zajęcia dostarczą podstawowych praktycznych informacji związanych z finansami i rachunkowością w teatrze.

Czy teatr jest produktem, a jeśli tak, to na czym polega specyfika tego produktu? Dlaczego kultura nie zawsze podlega zasadom wolnego rynku? Czy artyści są gotowi pracować za darmo, czyli kto uczestniczy w produkcji teatralnej? Dlaczego teatr to „mądry sposób tracenia pieniędzy”, czyli czy teatr się opłaca? Od czego zależy liczba widzów? Kogo dofinansowujemy, finansując teatr ze środków publicznych? – na takie pytania próbuje odpowiedzieć ekonomia kultury. Ekonomia teatru jest jej częścią. Gdy w 1966 roku Baumol i Bowen zaczynali pierwsze badania w obszarze ekonomii teatru, mieli do czynienia z „dziewiczym lądem”. Zebranie danych do analizy oznaczało „miesiące spędzone pośród zakurzonych papierów w ciasnych biurach na teatralnych zapleczach, setki godzin rozdawania kwestionariuszy widzom wszelkich spektakli w każdym zakątku kraju, wiele wywiadów z producentami, menedżerami i choreografami oraz tony korespondencji”. Pół wieku rozwoju ekonomii kultury, dostęp do coraz lepszych baz danych, otworzyło interdyscyplinarny obszar badań, do którego stosuje się narzędzia i teorie z wielu obszarów ekonomii: ekonomii, statystyki, socjologii, politologii i wiedzy o teatrze. Elementem ekonomii teatru są finanse i rachunkowość.

Program zajęć obejmuje następujące bloki tematyczne:

1. Charakterystyka ekonomiczna sektora teatralnego na tle sektora kultury:

- specyfika dóbr kultury i spektakli teatralnych w ramach ekonomicznej teorii dóbr,

- struktura sektora i sposoby finansowania - opis statystyczny,

- uczestnicy rynku: instytucje i artyści.

2. Podaż w sektorze teatralnym:

- produkcja kultury: funkcja produkcji, proces produkcji, kreatywność jako czynnik produkcji,

- struktura kosztów, „choroba kosztów”,

- rynek pracy artystów i ekonomia praw autorskich.

3. Popyt w sektorze teatralnym:

- charakterystyka publiczności teatralnej i czynniki wpływające na popyt,

- struktura przychodów teatrów.

4. Publiczny charakter dóbr kultury na przykładzie spektaklu teatralnego:

- rola sektora publicznego w tworzeniu sektora kultury – argumenty ekonomiczne,

- wartość dóbr i usług kultury – metody wyceny nierynkowej,

- ekonomiczna ocena polityki kulturalnej.

5. Elementy finansów i rachunkowości w teatrze:

- planowanie i ewidencjonowanie kosztów,

- dotacja podmiotowa i celowa dla teatru,

- podstawy zamówień publicznych,

- podatki w teatrze,

- obowiązki sprawozdawcze instytucji kultury.

Metody wykorzystywane do realizacji programu:

- lektura tekstu naukowego i branżowego,

- warsztaty – analiza ilościowa danych sektora kultury, prezentacja wybranych metod statystycznych,

- analiza przykładowych dokumentów teatralnych.

Program może zostać dostosowany do szczególnych zainteresowań uczestników zajęć.

W. Baumol, W. Bowen, 1966, Performing arts – The Economic Dilemma, New York.

D. Throsby, G. Withers, 1979, The Economics of the Performing Arts, New York.

V. Ginsburgh, D. Throsby (red.), 2006, Handbook of th Economics of Art. and Culture, North Holland (wybrane rozdziały).

E. Ostapowicz (red.), 2013, Rachunkowość i podatki w instytucjach kultury, Warszawa.

H. Trzeciak, Ekonomia teatru, wyd. Instytut Teatralny, Warszawa 2011.

wybrane artykuły anglojęzyczne z zakresu ekonomii kultury (czasopismo „Journal of Cultural Economics” i „International Journal of Cultural Policy”)

Wiedza

po zakończeniu kursu:

EM 1 Student zna i rozumie podstawowe zagadnienia podejmowane w ekonomii teatru. Ma ogólną wiedzę o przebiegu procesów gospodarczych w sektorze kultury.

EM 2 Student zna podstawy finansów i rachunkowości, którym podlega instytucja teatralna.

EM 3 Student ma rozszerzoną wiedzę o człowieku jako twórcy kultury, w szczególności sztuki, którego działania są współzależne z procesami ekonomicznymi i podlegają analizie i ocenie ekonomicznej.

Umiejętności

po zakończeniu kursu:

EM 4 Student stosuje teorie i narzędzia ekonomii teatru do analizy i interpretacji zjawisk teatralnych.

EM 5 Student potrafi wymienić i scharakteryzować elementy finansów i rachunkowości w teatrze: dokumenty księgowe, dokumentację zamówień publicznych, sprawozdania finansowe i inne.

EM 6 Student potrafi sporządzić plan finansowy projektu artystycznego i przewidzieć sposób rozliczenia kosztów projektu.

EM 7 Student umie sformułować dłuższą wypowiedź pisemną, zachowującą podstawowe rygory tekstu naukowego.

Kompetencje personalne i społeczne

po zakończeniu kursu:

EM 8 Student potrafi zidentyfikować ważne dla niego tematy w obszarze ekonomii teatru, odnieść się krytycznie do stanu wiedzy teoretycznej na wybrany temat, przedstawić własną ocenę wybranego zjawiska.

EM 9 Student rozumie rolę pionu finansowego w strukturze organizacyjnej teatru.

1. Udział w zajęciach (dozwolone 2 nieusprawiedliwione nieobecności).

2. Aktywny udział w dyskusjach w trakcie zajęć.

3. Przygotowanie eseju, w którym wybrane zagadnienie teatralne zostanie przedstawione z wykorzystaniem narzędzi i języka ekonomii teatru i/lub finansów i rachunkowości. Wypowiedź ma być usytuowana w kontekście wybranej literatury przedmiotu.