Historia literatury z elementami poetyki

Zajęcia obejmują kurs historii literatury od czasów starożytnych do współczesności, a także podstawowe elementy z zakresu poetyki. W ich trakcie zostaną zaprezentowani najważniejsi twórcy literaccy i ich dzieła, usytuowane w kontekście szerokiego tła kulturowego. Będą stosowane różne metodologie interpretacyjne. Teksty literackie będą ujmowane zarówno w sposób diachroniczny, jak i synchroniczny – by wykazać ideową ciągłość między przeszłością a współczesnością.

Cele przedmiotu:

Zapoznanie studentów z najwybitniejszymi twórcami literackimi.

Zapoznanie studentów z przykładowymi tekstami literackimi z różnych epok w szerokich kontekstach kulturowych (np. idee filozoficzne, plastyka, muzyka, teatr, film).

Zapoznanie studentów z podstawowymi kategoriami z zakresu poetyki (wersyfikacja, genologia).

Udoskonalenie umiejętności interpretacji tekstów literackich z różnych epok z wykorzystaniem rożnych technik interpretacyjnych.

Doskonalenie umiejętności mówienia o literaturze.

Semestr I

1. Starożytne korzenie literatury – epika i liryka/Kształtowanie się podstawowych rodzajów i gatunków literackich oraz form wierszowych.

2. Starożytne korzenie literatury – dramat grecki i rzymski/Teoria Arystotelesa, cechy dramatu greckiego i rzymskiego.

3. Średniowieczny obraz świata w literaturze/Gatunki i formy średniowiecznego teatru, średniowieczna wersyfikacja.

4. Narodziny nowoczesnej literatury europejskiej – renesans/Gatunki i formy literatury antycznej odtworzone w językach narodowych.

5. Barok – literatura i sztuka totalna.

6. Teatr elżbietański – Szekspir i inni/Kształtowanie się formy dramatu elżbietańskiego, wiersz biały.

7. Złoty Wiek literatury hiszpańskiej/Narodziny nowej powieści, kształtowanie się formy dramatu hiszpańskiego.

8. Wielkie stulecie francuskiego klasycyzmu/Kształtowanie się form klasycystycznej tragedii i komedii.

9. Narodziny powieści z ducha oświecenia/Kształtowanie się form nowożytnej powieści.

10. Narodziny teatru z ducha oświecenia.

11. Północne korzenie romantyzmu – Niemcy i Anglia/Cechy wiersza romantycznego, sylabotonizm, wiersz wolny.

12. Romantyzm francuski i rosyjski/Cechy dramatu romantycznego.

13. Literatura stulecia nauki – powieść realistyczna i naturalistyczna we Francji i Anglii.

14. Wielka powieść rosyjska XIX wieku.

15. Realizm i naturalizm w teatrze – od Ibsena do Czechowa.

Semestr II

1. Modernistyczna rewolucja w poezji/Wiersz toniczny.

2. Modernistyczna rewolucja w powieści.

3. W kręgu modernistycznej fantastyki.

4. Modernistyczne eksperymenty w teatrze.

5. Przemiany modernistycznej powieści w I połowie XX wieku – cz. 1.

6. Przemiany modernistycznej powieści w I połowie XX wieku – cz. 2.

7. Utopie i antyutopie.

8. Modernistyczne gry z literaturą – poezja i proza/Eksperymenty z formą wiersza, wiersz nieregularny, przekształcenie formy powieści.

9. Egzystencjalizm w literaturze – proza i dramat/Filozof jako autor.

10. Literatura zza oceanu – Amerykanie i Iberoamerykanie/Realizm magiczny.

11. Teatr absurdu.

12. Czas buntu – beatnicy i inni/Nowa powieść amerykańska.

13. Gry i zabawy z literaturą – OuLiPo.

14. Literatura wyczerpania – postmodernizm.

15. Literatura XXI wieku.

Wykaz utworów literackich omawianych w trakcie wykładu:

Semestr I

1. Starożytne korzenie literatury – epika i liryka.

Homer, Iliada i Odyseja

Hezjod, Prace i dnie

Wergiliusz, Eneida

Owidiusz, Metamorfozy

Antologia liryki greckiej

Antologia liryki rzymskiej

2. Starożytne korzenie literatury – dramat grecki i rzymski.

Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Seneka, wybrane tragedie

Arystofanes, Plaut, wybrane komedie

3. Średniowieczny obraz świata w literaturze.

Arcydzieła francuskiego średniowiecza (Ch. de Troyes. Maria z Francji, F. Villon)

Dante Alighieri, Boska komedia, Vita nuova

Kwiatki św. Franciszka z Asyżu

J. de Voragine, Złota legenda

4. Narodziny nowoczesnej literatury europejskiej – renesans.

F. Petrarca, Sonety

G. Boccaccio, Dekameron

G. Pico della Mirandola, Mowa o godności człowieka

L. Ariosto, Orland szalony

T. Tasso, Jerozolima wyzwolona

N. Machiavelli, Książę

F. Rabelais, Gargantua i Pantagruel

M. de Montaigne, Próby

T. Morus, Utopia

5. Barok – literatura i sztuka totalna.

Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia – poezja Johna Donne’a.

Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany. Antologia polskiej poezji metafizycznej

G. Marino, Adon

6. Teatr elżbietański – Szekspir i inni.

Ch. Marlowe, Tragiczne dzieje doktora Fausta

W. Szekspir, wybrane dramaty, Sonety

7. Złoty wiek literatury hiszpańskiej.

M. de Cervantes, Don Kichote

Lope de Vega, Owcze źródło

P. Calderón de la Barca, Życie jest snem

8. Wielkie stulecie francuskiego klasycyzmu.

P. Corneille, Cyd

Molier, Don Juan, Mizantrop, Mieszczanin szlachcicem, Chory z urojenia

J. Racine, Fedra

9. Narodziny powieści z ducha oświecenia.

J. Swift, Podróże Guliwera

D. Defoe, Przypadki Robinsona Crusoe, Dziennik roku zarazy

L. Sterne, Życie i myśli imć Pana Tristrama Shandy, Podroż sentymentalna

Wolter, Zadig, Mikromegas

D. Diderot, Kuzynek mistrza Rameau, Kubuś Fatalista i jego pan

J.-J. Rousseau, Nowa Heloiza

D. A. F. de Sade, Justyna czyli niedole cnoty

J. Potocki, Rękopis znaleziony w Saragossie

10. Narodziny teatru z ducha oświecenia.

Wolter, Zaira, Syn marnotrawny, Sierota chiński, Tankred

D. Diderot, Syn naturalny, Rozmowy o „Synu naturalnym”, Ojciec rodziny, Paradoks o aktorze

J.-J. Rousseau, List do D’Alemberta o widowiskach

11. Północne korzenie romantyzmu – Niemcy i Anglia.

J. W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera, Faust

F. Schiller, Zbójcy

W. Blake, Zaślubiny nieba i piekła

J.G. Byron, Giaur, Kain, Manfred

W. Wordsworth, Poezje

S. T. Coleridge, Poezje

P. Shelley, Poezje

J. Keats, Poezje

T. Quincey, Wyznania angielskiego opiumisty

E. A. Poe, Opowiadania

E.T.A. Hoffman, Diable eliksiry, Opowiadania

12. Romantyzm francuski i rosyjski.

W. Hugo, Hernani, Ruy Blas, Nędznicy, Człowiek śmiechu

A. Musset, Spowiedź dziecięcia wieku

Th. Gautier, przedmowa do Panny de Maupin

A.Puszkin, Eugeniusz Oniegin

M. Lermontow, Bohater naszych czasów

N. Gogol, Ożenek, Rewizor, Martwe dusze

13. Literatura stulecia nauki – powieść realistyczna i naturalistyczna we Francji i w Anglii.

H. Balzac, Komedia ludzka

Stendhal, Czerwone i czarne, Pamiętnik egotysty

G. Flaubert, Pani Bovary, Salambo, Szkoła uczuć

E. Zola, W matni, Germinal, Bestia ludzka

G. de Maupassant, Opowiadania

J. Austen, Duma i uprzedzenie

E. Brontë, Wichrowe wzgórza

Ch. Brontë, Dziwne losy Jane Eyre

Ch. Dickens, Klub Pickwicka

14. Wielka powieść rosyjska XIX wieku.

F. Dostojewski, Idiota, Biesy, Bracia Karamazow

L. Tołstoj, Wojna i pokój, Anna Karenina

I. Turgieniew, Ojcowie i dzieci

15. Realizm i naturalizm w teatrze – od Ibsena do Czechowa.

H. Ibsen, Nora albo Dom lalki, Dzika kaczka, Wróg ludu

A. Strindberg, Panna Julia, Do Damaszku, Sonata widm

A. Czechow, Mewa, Wujaszek Wania, Trzy siostry, Wiśniowy sad

Semestr II

1. Modernistyczna rewolucja w poezji.

Baudelaire, Verlaine, Rimbaud, Mallarme – wybrane wiersze

R. M. Rilke, Elegie Duinejskie

T. S. Eliot, Ziemia jałowa, Mord w katedrze

2. Modernistyczna rewolucja w powieści.

G. Flaubert, Bouvard i Pecuchet

J.-K. Huysmans, Na wspak

O. Wilde, Portret Doriana Graya

K. Hamsun , Głód

3. W kręgu modernistycznej fantastyki.

R. L. Stevenson, Doktor Jekyll i Pan Hyde

M. Rhodes James, Opowieści starego antykwariusza

G. Meyrink, Golem, opowiadania

A. Kubin, Po tamtej stronie

S. Grabiński, nowele

4. Modernistyczne eksperymenty w teatrze.

A. Strindberg, wybrane dramaty

M. Maeterlinck, Pelleas i Melisanda

A. Jarry, Ubu Król

5. Przemiany modernistycznej powieści w I połowie XX wieku – cz. I.

M. Proust, W poszukiwaniu straconego czasu

T. Mann, Czarodziejska góra, Doktor Faustus

V. Woolf, Pani Dalloway

6. Przemiany modernistycznej powieści w I połowie XX wieku – cz. II.

J. Conrad, Lord Jim

R. Musil, Niepokoje wychowanka Törlessa, Człowiek bez właściwości

H. Hesse, Wilk stepowy

M. Bułhakow, Biała gwardia, Mistrz i Małgorzata, Życie pana Moliera

7. Utopie i antyutopie.

H. G. Wells, Wehikuł czasu, Wojna światów, Ludzie jak bogowie

A. Huxley, Nowy, wspaniały świat

W. Golding, Władca much

G. Orwell, Folwark zwierzęcy, Rok 1984

8. Modernistyczne gry z literaturą – poezja i proza.

F. T. Marinetti, Poezje

W. Majakowski, Poezje

T. Tzara, Poezje

G. Trakl, Poezje

J. Joyce, Ulisses

F. Kafka, Przemiana, Proces

M. Lowry, Pod wulkanem

9. Egzystencjalizm w literaturze – proza i dramat.

J.-P. Sartre, Mur, Mdłości, Przy drzwiach zamkniętych

A. Camus, Obcy, Dżuma, Kaligula

10. Literatura zza oceanu – Amerykanie i Iberoamerykanie.

F. S. Fitzgerald, Wielki Gatsby

W. Faulkner, Wściekłość i wrzask

E. Hemingway, Komu bije dzwon

J. Steinbeck, Myszy i ludzie, Grona gniewu

J. L. Borges, Powszechna historia nikczemności, Fikcje

G. Garcia Marquez, Sto lat samotności

M. Vargas Llosa, Rozmowa w Katedrze

J. Cortazar, Gra w klasy, opowiadania

11. Teatr absurdu.

S. Beckett, Czekając na Godota, Końcówka.

E. Ionesco, Łysa śpiewaczka, Lekcja, Krzesła.

12. Czas buntu – beatnicy i inni.

J. Genet, Zakochany jeniec, Pokojówki

A. Ginsberg, Skowyt

J. Kerouac, W drodze

W. S. Burroughs, Ćpun

13. Gry i zabawy z literaturą – OuLiPo.

R. Queneau, Ćwiczenia stylistyczne, Sto tysięcy miliardów wierszy

G. Perec, O sztuce oraz sposobach usidlenia kierownika działu w celu upomnienia się o podwyżkę, Życie instrukcja obsługi

I. Calvino, Jeśli zimową nocą podróżny

14. Literatura wyczerpania – postmodernizm.

J. Barth, Bakunowy faktor, Literatura wyczerpania

V. Nabokov, Lolita

M. Kundera, Żart, Śmieszne miłości, Nieznośna lekkość bytu

T. Bernhard, Kalkwerk, Przegrany, Wycinka, Dawni mistrzowie

U. Eco, Imię róży, Wahadło Foucaulta, Cmentarz w Pradze

15. Literatura XXI wieku.

W. G. Sebald, Wyjechali Pierścienie Saturna, Austerlitz

J. Barnes, Poczucie kresu, Papuga Flauberta, Jedyna historia

E. Jelinek, Pianistka, Pożądanie

M. Houellebecq, Cząstki elementarne, Mapa i terytorium, Uległość, Serotonina

O. Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, Bieguni, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Księgi Jakubowe

Przykładowe lektury z zakresu poetyki:

Arystoteles, Poetyka

A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, M. Głowiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1975.

E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Zarys poetyki, Warszawa 1978.

A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków 1997.

L. Pszczołowska, Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 2001.

D. Korwin-Piotrowska, Poetyka. Przewodnik po świecie tekstów, Kraków 2011.

W zakresie wiedzy absolwent:

- posiada gruntowną znajomość kanonu polskiej i światowej literatury pięknej; poszerza zakres tej wiedzy przez indywidualną pracę i poszukiwania (K_W01, P7S_WG)

- posiada praktyczną znajomość podstawowych kategorii z zakresu poetyki (K_W01, P7S_WG)

W zakresie umiejętności absolwent:

- używa pełni potencjału twórczego wykorzystując uniwersalizm kreatywności we wszystkich sferach swego działania, jako indywidualność artystyczna kreuje i realizuje własne projekty twórcze (K_U01, P7S_UW)

- analizuje tekst dramatyczny, scenariusz, lub inny materiał literacki pod kątem możliwości adaptacji, kompilacji czy innych zabiegów dotyczących konstruowania tekstu dla potrzeb zamierzonych koncepcji artystycznych (K_U02, P7S_UW)

W zakresie kompetencji społecznych absolwent:

- wykorzystuje doświadczenia zdobyte podczas procesu kształcenia w jasnym formułowaniu sądów i oczekiwań wobec partnerów scenicznych; jest gotów do krytycznej oceny odbieranych treści (K_K01, P7S_KK)

Semestr 1 – zaliczenie (Z), semestr 2 – zaliczenie z oceną (Z+O). Pierwszy semestr: zaliczenie na podstawie obecności (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze).

Zaliczenie roku: test z pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Warunkiem dopuszczenia do testu jest uczęszczanie na zajęcia.