Tradycja romantyczna

Konwersatorium poświęcone analizie kontekstowej polskich dramatów romantycznych. Zajęcia mają na celu uporządkowanie wiedzy z zakresu historii dramatu polskiego i teatru I połowy XIX wieku. Mają również umożliwić studentom zdobycie podstawowej wiedzy na temat historii inscenizacji polskich dramatów romantycznych.

Zakres poszczególnych tematów:

1. Zajęcia organizacyjne; tło historyczno-kulturowe romantyzmu; problemy periodyzacyjne; europejskie inspiracje polskiego romantyzmu; wobec dziedzictwa polskiego oświecenia; polski przełom romantyczny: literatura, polemiki prasowe, spory teatralne; spór „dramy” z „tragedią”;

2-3. "Dziady" wileńsko-kowieńskie: "Dziadów" cz. II – wobec zagadnień literatury wczesnoromantycznej; modele lektury (gry z konwencją obrzędu ludowego, dzieła operowego, tragedii antycznej); "Dziady" wileńsko-kowieńskie – cz. IV i "Widowisko" – dwie realizacje poematu dramatycznego;

4. Poetyka dramatu romantycznego – "Dziadów" cz. III (w kontekście "Konrada Wallenroda" i "Don Giovanniego" Mozarta);

5. Poetyka dramatu romantycznego – "Kordian" (w kontekście "Lambra");

6. Poetyka dramatu romantycznego – "Nie-Boska komedia" (w kontekście Niedokończonego poematu);

7. Prowidencjalizm i historyzm w literaturze polskiego romantyzmu - "Irydion" Zygmunta Krasińskiego;

8-10. Ironia romantyczna, szekspiryzm i ariostyzm: "Horsztyński", "Balladyna", "Lilla Weneda" Słowackiego;

11-12. Calderonizm w twórczości Juliusza Słowackiego: "Ksiądz Marek" i "Sen srebrny Salomei" Słowackiego;

13. Wobec systemu genezyjskiego: "Samuel Zborowski" Słowackiego;

14. "Pan Jowialski" Aleksandra Fredry – komedia wobec tradycji teatralnej I połowy XIX wieku; alternatywny romantyzm Fredry;

15. Poza paradygmatem romantycznym: "Aktor" Norwida.

Literatura obowiązkowa: teksty analizowane i omawiane na zajęciach

Literatura kontekstowa:

1.

– M. Janion, „Gorączka romantyczna”, Warszawa 1975 (rozdziały: „Romantyzm a początek świata nowożytnego”, „Romantyzm polski wśród romantyzmów europejskich”);

– T. Plata, „Pośmiertne życie romantyzmu”, Warszawa 2017 (zwłaszcza rozdział: „Romantyczna melancholia Marii Janion”);

– A. Leszczyński, „Ludowa historia Polski”, Warszawa 2020 (fragmenty);

„Słownik literatury polskiego oświecenia”, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2002 (hasła: „libertynizm”, „sentymentalizm”);

– „Słownik literatury polskiej XIX wieku”, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2002 (hasła: „bajronizm”, „gotycyzm”, „walterskotyzm”);

– B. Korzeniewski , „«Drama» w warszawskim Teatrze Narodowym podczas dyrekcji Ludwika Osińskiego (1814–1831)” [w:] Tegoż, „Drama i inne szkice”, Wrocław 1993.

- A. Mickiewicz, I tom „Poezji”, Wilno 1822, – K. Cysewski, „«Ballady i romanse» - przewodnik epistemologiczny”, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 3;

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3-s65-100/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3-s65-100.pdf; – I. Opacki, „W środku niebokręga. O «Balladach i Romansach» Mickiewicza” [w:] Tenże, „W środku niebokręga. Poezja romantycznych przełomów”, Katowice 1995;

– K. Pobłocki, „Chamstwo”, Wołowiec 2021 (fragmenty), A. Leszczyński, „Ludowa historia Polski”, Warszawa 2020 (fragmenty), J. Wasiewicz, „Pamięć, chłopi, bunt”, Warszawa 2021 (fragmenty);

– P. Morawski, „Oświecenie. Przedstawienia”, Warszawa 2017 (fragmenty).

2.

(A. Mickiewicz, II tom „Poezji”: „Dziadów” cz. II)

– M. Kuziak, „Wielka całość. Dyskursy kulturowe Mickiewicza”, Słupsk 2006 (fragmenty);

– P. Bukowiec, „Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej”, Kraków 2008;

– T. Venclova, „Powrót do rodzinnej Europy, czyli Mickiewiczowska Litwa i Mickiewicz na Litwie”, przeł. A. Kozak [w:] Tegoż, „Niezniszczalny rytm. Eseje o literaturze”, red. K. Bratkowski, Sejny 2002.

3.

(A. Mickiewicz, „Dziadów” cz. I/ „Widowisko” i IV)

– M. Piwińska, Tajemnica pierwszej części «Dziadów»” [w:] Tejże, „Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza”, Gdańsk 2003;

– K. Sawicka-Mierzyńska, „Fragment poza «Wielką Całością» – o nihilizmie I części «Dziadów» Adama Mickiewicza” [w:] „Nihilizm i historia. Studia z literatury XIX i XX w.”, red. M. Sokołowski i J. Ławski, Białystok 2009;

– M. Kuziak, „Tajemnica intertekstualności Mickiewicza. Wokół IV cz. «Dziadów»” [w:] Tegoż, „Inny Mickiewicz”, Gdańsk 2013;

– J. M. Rymkiewicz, „Tajemnice «Dziadów»” [w:] A. Mickiewicz, „Dziady”, Warszawa 2001 (Świat Książki).

4.

(A. Mickiewicz, „Konrad Wallenrod” )

– K. Zajas, „Polska literatura nieobecna” [w:] „Na pograniczach literatury”, red. J. Fazan, K. Zajas, Kraków 2012;

– D. Zawadzka, „Lelewel i Mickiewicz. Paralela”, Białystok 2013 (fragmenty);

– J. Ławski, „Staropruski tekst Adama Mickiewicza” [w:] „Funkcjonowanie języków i literatur na Litwie. Litewsko-polskie związki naukowe i kulturowe”, red. M. Dawlewicz, I. Fedorowicz, A. Kaleda, Wilno 2014.

(A. Mickiewicz, „Dziadów” cz. III)

– M. Kuziak, „Wielka całość. Dyskursy kulturowe Mickiewicza”, Słupsk 2006 (fragmenty);

– J. Borowczyk, „Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823-1824”, Poznań 2003 (fragmenty);

– K. Górski, „Przezwyciężenie prometeizmu w «Ðziadach»” [w:] Tegoż, „Mickiewicz. Artyzm i język”, Warszawa 1977;

– Z. Stefanowska, „Wielka tak, ale dlaczego improwizacja” [w:] Tejże, „Próba zdrowego rozumu”, Warszawa 2001.

– M. Kuziak, „Otwórzcie drzwi od kaplicy” [w:] Mickiewicz. Dziady. Performance, program do spektaklu (http://www.e-teatr.pl/pl/programy/2015_02/65125/mickiewicz__dziady__performance_teatr_polski_bydgoszcz_2011.pdf)

5.

(J. Słowacki, „Lambro”)

– M. Janion, „Zwierciadło zwierciadeł” [w:] Tejże, „Żyjąc tracimy życie”, Warszawa 2001;

– M. Makaruk, „«Lambro» Juliusza Słowackiego. Portret dziecięcia wieku” [w:] https://culture.pl/pl/artykul/lambro-juliusza-slowackiego-portret-dzieciecia-wieku

– J. M. Rymkiewicz, „Poezyj tom III” [w:] J. M. Rymkiewicz, „Słowacki. Encyklopedia”, Warszawa 2004.

(J. Słowacki, „Kordian”)

– M. Kuziak, „Słowacki – nihilistyczny? Wokół «Kordiana»” [w:] „Nihilizm i historia. Studia z literatury XIX i XX wieku”, red. M. Sokołowski, J. Ławski, Białystok 2009;

– M. Bizan, P. Hertz, „Glosy do «Kordiana»” [w:] J. Słowacki, „Kordian”, Warszawa 1972;

– Z. Raszewski, „Mickiewicz i Słowacki wobec teatru romantycznego”, „Pamiętnik Teatralny” 1959, z. 1-3 lub Tegoż, „Staroświecczyzna i postęp czasu. O teatrze polskim (1765–1865)”, Warszawa 1963.

6.

(Z. Krasiński, „Nie-Boska Komedia”))

– M. Janion, wstęp [w:] Z. Krasiński, „Nie-Boska Komedia”, Wrocław 1974;

– M. Janion, „Czas formy otwartej” [w:] Tejże, „Czas formy otwartej”, Warszawa 1984;

https://encyklopediateatru.pl/artykuly/70718/czas-formy-otwartej

– M. Kuziak, „Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza o «Nie-Boskiej komedii» Zygmunta Krasińskiego”. „Poznańskie Studia Polonistyczne”, „Aktor w świecie i teatrze”, Poznań 1998.

7.

(Zygmunt Krasiński, "Irydion")

- K. Górski, ,Jrydion" i ,,Konrad Wallenrod' (Próba rewizji pewnego utartego twierdzenia), w: tegoż, Mickiewicz. Artyzm i język, Warszawa 1977;

- K. Biliński, ,,Irydion" Zygmunta Krasińskiego - tragizm uwikłany w chrześcijańską metafizykę w: "Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice", red. H. Krukowska, J. Ławski, Białystok 2005,

8.

(J. Słowacki, „Horsztyński”)

– J. Maciejewski, „Funkcja hamletyzmu w «Horsztyńskim» Juliusza Słowackiego” [w:] „Literatura. Komparatystyka. Folklor: księga poświęcona Julianowi Krzyżanowskiemu”, red. M. Bokszczanin, S. Frybes, E. Jankowski, Warszawa 1968;

– M. Kuziak, „Fragmenty o Słowackim”, Słupsk 2001 (fragmenty);

– A. Mancewicz, „Biedny Hamlet! Dekonstrukcje «Hamleta» i Hamleta w dramacie współczesnym, Kraków 2010 (fragmenty);

– M. Sugiera, „Hamlet dwa razy przepisany: «Horsztyński» Słowackiego i «Hamlet wtóry» Romana Jaworskiego” [w:] „Poetyka kulturowa polskiego Szekspira”, Warszawa 2012.

– O. Taranek-Wolańska, „(Bez) sensy ironiczności, Juliusz Słowacki i romantyczne ironie”, Wrocław 2021 (fragmenty).

9.

(J. Słowacki, „Balladyna”)

– W. Weintraub, „«Balladyna», czyli zabawa w Szekspira” [w:] Tegoż, „Od Reja do Boya”, Warszawa 1977 lub „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 4;

https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1970-t61-n4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1970-t61-n4-s45-89/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1970-t61-n4-s45-89.pdf

– J. Maciejewski, „Balladyna”, czyli «świat przez pryzma przepuszczony»” [w:] Tegoż, „Trzy szkice romantyczne”, Poznań 1967;

– Z. Raszewski, „O teatralnym kształcie «Balladyny»”, „Pamiętnik Teatralny” 1959, z. 1-3;

– W. Hamerski, „Ironie romantyczne”, Warszawa 2018 (fragmenty).

10.

(J. Słowacki, „Lilla Weneda”)

– J. Skuczyński, „Lilla Weneda z "ariostycznym uśmiechem»”. „Pamiętnik Literacki” 1986, nr 3.

https://www.bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n3/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n3-s41-78/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1986-t77-n3-s41-78.pdf

11.

(J. Słowacki, „Ksiądz Marek”)

– J. M. Rymkiewicz, „Ludzie dwoiści. Barokowa struktura postaci Słowackiego” [w:] „Problemy polskiego romantyzmu” 3, red. M. Żmigrodzka, Wrocław 1981;

– S. Treugutt, „Książę niezłomny na murach Baru” [w:] „Przemiany tradycji barskiej”, red. zbior., Kraków 1972;

– M. Piwińska, wstęp [w:] J. Słowacki, „Ksiądz Marek”, Wrocław 1991 (BN I 29).

12.

(Juliusz Słowacki, „Sen srebrny Salomei”)

– A. Kowalczykowa, wstęp [w:] Juliusz Słowacki, „Sen srebrny Salomei”, Wrocław 2009;

– D. Skórczewski, „«Sen srebrny Salomei», czyli parada hybryd”, „Pamiętnik Literacki" 2011, nr 1;

– J. M. Rymkiewicz, „Słowacki. Encyklopedia”, Warszawa 2004 (hasła: „Sen srebrny Salomei”).

13.

(J. Słowacki, „Samuel Zborowski”)

(J. Słowacki, „Genezis z Ducha”, „Król-Duch”. Rapsod I)

– M. Troszyński, „Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski» Juliusza Słowackiego”, Warszawa 2018;

– „Świat z tajemnic wyspowiadany… Studia o «Samuelu Zborowskim» Juliusza Słowackiego”, pod red. M. Kalinowskiej, J. Skuczyńskiego, M. Bizior, Toruń 2006 (fragmenty);

– J. M. Rymkiewicz, „Samuel Zborowski”, Warszawa 2010 (fragmenty).

– A. Kowalczykowa, wstęp [w:] J. Słowacki, „Krąg pism mistycznych”, Wrocław 1997 (BN I 245);

– M. Piwińska, „Juliusz Słowacki od Duchów”, Warszawa 1992;

– J. M. Rymkiewicz, „Słowacki. Encyklopedia”, Warszawa 2004 (hasła: „Król-Duch»” – jak go wydać, „Pornic”).

14.

(A. Fredro, „Pan Jowialski”, „Śluby Panieńskie” )

(A. Fredro, „Trzy po trzy”)

– D. Siwicka, „Śmiech jowialny” [w:] „Trzynaście arcydzieł romantycznych”, red. E. Kiślak, M. Gumkowski, Warszawa 1996;

– D. Siwicka, „Ja płaczę, ty się śmiejesz. Aleksander Fredro, «Śluby Panieńskie»” [w:] Dramat polski. Interpretacje, red. J. Ciechowicz, Z. Majchrowski, Gdańsk 2002;

– D. Ratajczakowa, „W szczelinie męskiej dominacji. «Śluby panieńskie» Aleksandra Fredry” [w:] „Fredro nasz współczesny”, red. M. Urbaniak, Poznań 2013;

– J. M. Rymkiewicz, „Aleksander Fredro i jego krytycy” [w:] A. Fredro, „Komedie i inne utwory”, Warszawa 2000, t. 2.

– J. M. Rymkiewicz, „Aleksander Fredro jest w złym humorze”, Warszawa 1977;

– M. Bieńczyk, „Kapitan dziecko Saturna” (O «Trzy po trzy» Fredry) [w:] Tenże, „Oczy Dűrera. O melancholii romantycznej”, Warszawa 2002.

15.

(Cyprian Norwid, "Aktor" )

– S. Rzepczyński, „Norwidowska «zbrodnia stanu». Szekspir w twórczości Norwida” (O «Kleopatrze» i «Aktorze»)” [w:] „Szekspiromania. Księga dedykowana pamięci Andrzeja Żurowskiego”, red. A. Cetera, Warszawa 2013.

K_W02 interpretuje filozoficzne przesłanki dla historycznie i paradygmatycznie odrębnych koncepcji starożytnego, nowożytnego i współczesnego dramatu europejskiego oraz europejskich zjawisk teatralnych, odczytuje i identyfikuje toposy oraz transformacje tradycyjnych form lub motywów we współczesnych inscenizacjach

K_W03 rozpoznaje elementy dzieła teatralnego i jego strukturę

K_W07 orientuje się w kanonie dramatu polskiego i światowego, począwszy od antyku po współczesne polimorficzne formy scenariuszy oraz w kanonie polskiej i światowej literatury pięknej

K_W10 określa główne kierunki i koncepcje filozoficzne w ich historycznym porządku, szczególnie w zagadnieniach korespondujących z problematyką teatru i dramatu, stanowiących ich myślowe i aksjologiczne zaplecze oraz dostarczających narzędzi do ich rozumienia i analizy

K_W11 wykazuje się znajomością podstawowych metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych w zakresie teatru i dramatu

K_U01 analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje oraz wiedzę pochodzące z różnych źródeł, aby doskonalić i rozwijać osobowość artystyczną do tworzenia własnych koncepcji artystycznych

K_U02 analizować dramat pod względem struktury formalnej, znaczenia, przesłania w kontekście wiedzy o kulturze, historii, psychologii społecznej i psychologii osobowości oraz odnajduje treści aktualne dla współczesnego widza; w nowatorski sposób interpretować tekst, wyrażając własny stosunek do rzeczywistości

K_U06 posługiwać się konwencjami teatralnymi, stylistycznymi i metaforą teatralną w tworzeniu własnych koncepcji, opartych na niezależnej wyobraźni, intuicji i emocjonalności

K_K01 uczenia się przez całe życie, inspirowania i organizowania procesu uczenia się innych osób

K_K06 uczestniczenia w życiu teatralnym, w aktualnych wydarzeniach artystycznych, zainteresowania nowatorskimi formami wyrazu artystycznego, nowymi zjawiskami w sztuce i wartościowania ich

Dyskusja podczas zajęć.

Dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności. Od studentów wymaga się przygotowania do zajęć i aktywnego udziału w rozmowie. Zaliczenie ustne na zakończenie kursu.