Teatr polski w XX wieku 1

Zajęcia stanowią wprowadzenie – szczególnie dla osób, które nie ukończyły studiów licencjackich z zakresu wiedzy o teatrze – w krąg podstawowych osób i wydarzeń w historii teatru polskiego w XX wieku. Umowne ramy czasowe wyznaczono pomiędzy okresem działalności Stanisława Wyspiańskiego a wejściem do teatru przedstawicieli pokolenia „młodszych zdolniejszych”.

Kurs stanowi wprowadzenie w podstawowe zagadnienia dotyczące dziejów teatru polskiego w XX wieku. Celem jest prezentacja najważniejszych osób i zjawisk w nawiązaniu do towarzyszącego im tła społeczno-politycznego:

Przemiany życia teatralnego przełomu wieków i Stanisław Wyspiański.

Teatr Polski w Warszawie i Arnold Szyfman.

Idea teatru monumentalnego i Leon Schiller.

Reduta i Juliusz Osterwa.

Teatr czasu wojny:

Teatr Rapsodyczny Mieczysława Kotlarczyka;

Niezależny Teatr Podziemny Tadeusza Kantora.

Odbudowa życia teatralnego po II wojnie światowej.

Powojenne losy wielkich inscenizatorów międzywojnia:

Leon Schiller i sprawa „Dziadów” (1948r.);

Wilama Horzycy ostatnia dyrekcja w Teatrze Narodowym.

„Sezony błędów i wypaczeń” – socrealizm w teatrze:

Pierwsza dyrekcja Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym w Łodzi;

Czasy „odwilży” i teatr „polskiego października”.

Najważniejsze teatry przełomu lat 50. i 60.:

Erwina Axera Teatr Współczesny;

Krystyny Skuszanki i Jerzego Krasowskiego Teatr Ludowy w Nowej Hucie;

Pierwsze sezony Teatru Domu Wojska Polskiego / Teatru Dramatycznego w Warszawie.

Jerzego Grotowskiego „dialektyka ośmieszenia i apoteozy” oraz „wyjście z teatru”.

Teatr Cricot 2 Tadeusza Kantora.

Sprawa „Dziadów” Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka.

Adama Hanuszkiewicza Teatr Narodowy.

„Komedianci” – bojkot / protest aktorów w stanie wojennym.

Reżyserzy „złotego okresu” Starego Teatru w Krakowie: Jerzy Jarocki, Konrad Swinarski, Andrzej Wajda.

Jeden z „młodych zdolnych”: Jerzy Grzegorzewski.

„Sobowtóry i utopie” Krystiana Lupy.

„Młodsi zdolniejsi” / „ojcobójcy” / „przewrót styczniowy”.

Literatura podstawowa:

Marta Fik, Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944–1979, Warszawa 1981.

Joanna Krakowska, PRL. Przedstawienia, Warszawa 2016.

Zbigniew Raszewski, Krótka historia teatru polskiego, Warszawa 1990.

Literatura uzupełniająca:

„Dziady” od Wyspiańskiego do Grzegorzewskiego, pod red. Tadeusza Kornasia i Grzegorza Niziołka, Kraków 1999.

Sława i infamia. Z Bohdanem Korzeniewskim rozmawia Małgorzata Szejnert, Kraków 1992.

Kazimierz Braun, Teatr polski (1939–1989). Obszary wolności – obszary zniewolenia, Warszawa 1994.

Edward Csatò, Polski teatr współczesny pierwszej połowy XX wieku, Warszawa 1967.

—, Leon Schiller, Warszawa 1968.

Małgorzata Dziewulska, Teatr zdradzonego przymierza, Warszawa 1985.

Joanna Godlewska, Najnowsza historia teatru polskiego. Wprowadzenie, Wrocław 2001.

Piotr Gruszczyński, Ojcobójcy. Młodsi zdolniejsi w teatrze polskim, Warszawa 2003.

Beata Guczalska, Aktorstwo polskie. Generacje, Kraków 2014.

Małgorzata Jarmułowicz, Sezony błędów i wypaczeń. Socrealizm w dramacie i teatrze polskim, Gdańsk 2003.

Dariusz Kosiński, Grotowski. Przewodnik, Wrocław 2009

Joanna Krakowska, Demokracja. Przedstawienia, Warszawa 2019.

—, Mikołajska. Teatr i PRL, Warszawa 2011.

Janusz Majcherek, Tomasz Mościcki, Kryptonim „Dziady”. Teatr Narodowy 1967–1968, Warszawa 2017.

Stanisław Marczak-Oborski, Teatr czasu wojny, Warszawa 1967.

—, Teatr polski w latach 1918-1965, Warszawa 1985.

Maria Napiontkowa, Teatr polskiego Października, Warszawa 2012.

Tadeusz Nyczek, Pełnym głosem. Teatr studencki w Polsce 1970–1975, Kraków 1980.

Zbigniew Osiński, Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski, Gdańsk 2003.

—, Teatr Dionizosa. Romantyzm w polskim teatrze współczesnym, Kraków 1972.

Krzysztof Pleśniarowicz, Kantor, Warszawa 2018.

Magdalena Raszewska, Dejmek, Warszawa 2021.

Józef Szczublewski, Pierwsza Reduta Osterwy, Warszawa 1965.

Wybrane artykuły z czasopism: „Dialog”, „Didaskalia”, „Nietak-t”, „Notatnik Teatralny”, „Pamiętnik Teatralny”, „Scena”, „Teatr”.