Teatr po 1945 r. / Świat 1

Celem przedmiotu jest problemowa prezentacja wybranych prądów i zagadnień teatru II połowy XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem teatru europejskiego oraz amerykańskiego oraz przygotowanie studentów do krytycznej analizy oraz kontekstualizacji współczesnych zjawisk teatralnych. Studenci powinni zdobyć kompetencje, umożliwiające im samodzielne poszukiwanie powinowactw i różnic między współczesnymi a historycznymi formami widowiskowymi, estetykami teatralnymi, praktykami dramaturgicznymi i scenicznymi.

Na zajęciach zaprezentowane i mówione zostaną wybrane nurty z bogatego i niezwykle różnorodnego dorobku teatru drugiej połowy XX wieku – od teatru kontrkulturowego i interkulturowego lat 60., aż po teatr postdramatyczny i postdokumentalny.

Aby ukazać teatr jako praktykę zanurzoną w kontekst kulturowy, społeczny, polityczny i ekonomiczny, przemiany estetyczne w teatrze zostaną przedstawione na tle przemian życia codziennego w II poł. XX wieku. Wiele uwagi poświęcone będzie związkom teatru z innymi mediami i dziedzinami sztuki: muzyką, tańcem, performance art, literaturą, sztukami wizualnymi, cyrkiem czy telewizją oraz analizie wzajemnych relacji między mediami w obrębie danego przedstawienia. W każdym bloku tematycznym zostaną omówione strategie artystyczne twórców/czyń - proces powstawania przedstawień, w tym przemiany techniki aktorskiej, relacje z widzem/ką.

Kluczowym celem zajęć jest wyposażenie studentów w kompetencje komparatystyczne, stąd każdy blok tematyczny zawiera część historyczno-teatralną oraz odniesienia do późniejszych i współczesnych zjawisk. Przy tej okazji sproblematyzowane zostaną kwestie zapożyczeń i reinterpretacji. Studenci będą zachęcani do szukania własnych skojarzeń, z użyciem wiedzy o powojennym teatrze polskim oraz własnych doświadczeń widza/ki współczesnego teatru.

[program całoroczny]

1. Happenning i jego wpływ na teatr lat 60. XX wieku

2. Amerykański teatr kontrkulturowy: Living theatre

3. Europejski teatr kontrkulturowy: Herman Nitsch i akcjoniści wiedeńscy, Jean-Jacques Lebel, teatr a rytuał

4. Teatr Petera Brooka

5. Teatr interkulturowy Odin Teatret

6. Teatr interkulturowy Ariane Mnouchkine

7. Teatry mniejszościowe/tożsamościowe: black theatre, historia czarnych ruchów emancypacyjnych

8. Wielokulturowość lat 60. a perspektywa postkolonialna: Nora Chapaumire, Nastio Mosquito, Jezabel

9. Teatry tożsamościowe: caffe Cino i queerowa awangarda

10. Happening a sztuka performans lat 70., kobiecy performans

11. Teatr tańca: Pina Bausch, Meg Stuart, Florentina Holzinger, Doris Uchlich

12. Nowa fala flamandzka: Jan Fabre, Luk Perceval, Needcompany

13. Polityczny teatr niemiecki lat 90: Frank Castorf i Volksbuhne

14. Teatr polityczny: Christoph Schlingensief, Rimini Protokoll, Milo Rau

15. Teatr Forced Entertainment

16. Teatr dźwięku: Heiner Goebbels

17. Teatr obrazu: Robert Wilson, Romeo Castellucci, Philippe Quesne

1. O. Aslan, Aktor XX wieku. Ewolucja techniki. Zagadnienia etyki, przeł. M.O. Bieńka, PIW, Warszawa 1978 (fragmenty dot. metody Eugenia Barby, Living Theatre, Petera Brooka);

2. Arcydzieła inscenizacji. Od Reinhardta do Wilsona, pod red. K. Pleśniarowicza i M. Sugiery, Kraków 1997 (wybrane rozdziały dot. Brooka i Wilsona);

3. M. Borowski, W poszukiwaniu realności..., Kraków 2005;

4. K. Braun, Teatr Wspólnoty, Kraków 1972;

5. T. Etchells, Tak jakby nic się nie wydarzyło. Teatr Forced Entertainment, pod red. Katarzyny Tórz, Korporacha Ha!Art, Fundacja Malta, Krakó-Poznań 2015 (wybrane rozdziały);

6. E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, przeł. M. Sugiera, M.Borowski, Kraków 2008 (wybrane rozdziały);

7. Franz Fanon, Czarna skóra, białe maski’, przeł. Urszula Kropiwiec, Karakter, Warszwa 2020.

8. M. Gibbson, Afryka Brooka, "Konteksty" 1991 nr 3-4. ( w tym numerze również: Kazimierz Braun, Święta księga Mahabharata)

9. H. Goebbels, Przeciw idei Gesamtkunstwerk, przeł. Anna R. Burzyńska, Sławomir Wojciechowski, Joanna Derdowska, Korporacja Ha!art, Kraków 2015 (wybrane rozdziały);

10. M. Hasiuk, Teatr słońca. Od rewolucji na kozłach do odysei uchodźców, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016 (wybrane rozdziały).

11. Historia teatru, pod red. J. R. Browna, przeł. H. Baltyn-Karpińska, Warszawa 1999 (rozdziały dot. teatru XX wiecznego);

12. J. Krakowska, Caffe Cino i queerowa awangarda, "Didaskalia" 2019 nr 151-152;

13. H-T. Lehmann, Teatr postdramatyczny, przeł. D. Sajewska i M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2009 (wybrane rozdziały);

14. C. Schlingensief, Sztuka bez granic, pod red. Tara Forrest, Anna Teresa Scheer, przeł. Anna Reichel, Korporacja Ha!art, Fundacja Malta, Kraków-Poznań (wybrane rozdziały);

15. D. Semenowicz, To nie jest obraz, Korporacja Ha!Art, Fundacja Malta, Kraków-Poznań 2013 (wybrane rozdziały);

16. D. Semenowicz, Od uniwersalizmu do różnorodności, "Didaskalia" 2023 nr 177.

17. Z. Smolarska, Rimini Protokoll. Ślepe uliczki teatru partycypacyjnego, Akademia Teatralna, Instytut Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2017 (wybrane rozdziały);

18. A. Wirth, Teatr jaki mógłby być, Kraków 2002 (szkice o teatrze Wilsona);

19. J. Wachowski, Teatr w praktyce?, "Czas kultury" 2016 nr 4.

20. G. Ziółkowski, Teatr bezpośredni Petera Brooka, Słowo/Obraz Terytorium, Gdańsk 2000;

21. Bloki poświęcone współczesnym reżyserom drukowane w „Didaskaliach” (m.in. Philippe Quesne, Milo Rau, Giselle Vienne, Florentina Holzinger)

Wiedza

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 1 Scharakteryzować twórczość wszystkich omówionych dramaturgów, reżyserów i zespołów teatralnych K_W05

EM 2 Określić rolę omówionych twórców w rozwoju teatru i dramatu drugiej połowy XX wieku (ustalić zakres oddziaływania ich idei, praktyk dramaturgicznych i scenicznych, zdefiniować ich rolę w kształtowaniu nowych sposobów myślenia o sztuce teatru i dramaturgii) K_W06

EM 3 Opisać związki omówionych praktyk teatralnych i dramaturgicznych ze zjawiskami społeczno-kulturowymi K_W15

Umiejętności

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 4 Wyszukiwać i krytycznie oceniać informacje i materiały źródłowe dotyczące historii teatru i dramatu drugiej połowy XX wieku K_U01

EM 5 Formułować pytania badawcze w odniesieniu do zjawisk historycznych i szukać samodzielnie różnych kontekstów kulturowych, w jakich można interpretować omawiane praktyki teatralne i dramaturgiczne K_U02

EM 6 Samodzielnie szukać związków między współczesnymi zjawiskami teatralnymi i dramaturgicznymi a omawianymi na zajęciach historycznymi praktykami scenicznymi K_U04

Kompetencje personalne i społeczne

student po zakończeniu kursu powinien:

EM 7 W odpowiedzialny sposób oceniać wypowiedzi i publikacje na temat omówionych dzieł i zjawisk K_K03

EM 8 W kompetentny sposób uczestniczyć w dyskusjach na temat nowych sposobów porządkowania wiedzy o teatrze i dramacie drugiej połowy XX wieku K_K06

EM 9 Konstruować argumenty w interakcji z grupą. K_K06

Dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach (w semestrze).

Na ocenę końcową składają się:

- referat i aktywność na zajęciach 40%

- egzamin 60%

[I semestr kończy się zaliczeniem]

Nie dotyczy